2020 Cilt 46 Sayı 3

Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/11452/18591

Browse

Now showing 1 - 20 of 23

Metastatik tiroid medüller karsinom olgularında vandetanib tedavisi: tek merkez deneyimi
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-09-15) Ünsal, Yasemin Aydoğan; Gül, Özen Öz; Ersoy, Canan; Cander, Soner; Ünsal, Oktay; Ertürk, Erdinç; Tıp Fakültesi; Nefroloji Bilim Dalı; 0000-0002-1566-3099; 0000-0002-1332-4165; 0000-0003-4510-6282; 0000-0001-6303-7896; 0000-0002-3215-8457; 0000-0003-2399-6608
Medüller tiroid karsinomları (MTK) tiroid bezinin parafoliküler C hücrelerinden köken alan ve tüm tiroid kanserlerinin %5’ini oluşturan kanserlerdir. Bu çalışmada metastatik MTK tanısıyla takipli olan ve vandetanib tedavisi uygulanan hastaların ilaç uyumu, ortaya çıkan yan etkiler ve tedavinin progresyona katkısını değerlendirmeyi amaçladık. Merkezimizde takipli ve vandetanib tedavisi verilen 6 hastanın dosyaları incelenerek verileri değerlendirildi. Vandetanib tedavisi ile en sık izlenen yan etki cilt döküntüleriydi. Karaciğer enzim yüksekliği ve diyare diğer gözlemlenen yan etkilerdi. Cilt döküntüleri gelişen 5 hastanın 4’ünde ilaç tedavisine 12 hafta ara verildi. Dört hafta takip sonrasında düşük doz ile tedaviye tekrar başlandı. Bir hastada ciddi cilt döküntüleri nedeniyle tedavi revizyonu yapıldı. Vandetanib tedavisi alan 4 hastada stabil hastalık, 1 hastada progresyon kaydedildi. Progresyon tespit edilen ve beyin metastazları olan bir hastamız enfeksiyon nedeniyle ex oldu. Bir hastada ise 2 ay vandetanib kullanımı sonrasında ciddi cilt reaksiyonları geliştiğinden tedaviye devam edilemedi ve bu hasta değerlendirmeye alınamadı. Metastatik ve/veya lokalize ilerlemiş MTK’lerde hastalıksız sağ kalım süresini uzattığı bilinen vandetanib, bilinen yan etki profili de göz önüne alınarak tercih edilebilecek bir tedavi seçeneğidir. Vandetanib kullanan hastaların bilgilendirilmesi, dikkatli izlemi ve yan etki gelişmesi durumunda destek tedavisinin verilmesi önem taşımaktadır.
Karpal tünel sendromu semptomları ile başvuran hastalarda fibromiyalji sıklığı
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-09-18) Özçakır, Şüheda; Tıp Fakültesi; Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı; 0000-0003-0851-3620
Karpal tünel sendromu (KTS), en sık görülen tuzak nöropatisidir. Ellerde ağrı, uyuşma ve kuvvetsizlik gibi yakınmalarla karakterizedir. Fibromiyalji (FM) ise yaygın ağrının eşlik ettiği kronik kas iskelet sistemi hastalığıdır. Geniş semptom yelpazesi içinde parestezi yakınması sık görülmekte olup KTS ile karışabilmektedir. FM’li hastalarda KTS sıklığını araştıran az sayıda çalışma olup sonuçlar çelişkili bulunmuştur. Bu çalışmada amaç, klinik olarak KTS ile uyumlu yakınmaları olup sinir ileti çalışmalarında KTS saptanan ve saptanmayan iki grup arasında FM açısından farlılık olup olmadığını araştırmaktır. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Polikliniği’ne başvuran ve KTS ön tanısı ile elektrofizyoloji laboratuvarına yönlendirilen kadın hastalar çalışmaya dahil edilmiştir. Tüm hastalara FM 2016 ACR tanı kriterleri uygulanmış ve Yaygın Ağrı İndeksi (YAİ), Semptom Şiddet Skalası (SSS), Fibromiyalji Şiddet Skoru (FŞS) kaydedilmiştir. Hastalar elektrofizyolojik olarak KTS saptanan ve saptanmayan iki gruba ayrılarak sonuçlar karşılaştırılmıştır. Çalışmaya ellerde uyuşma yakınması olan ve sinir ileti çalışması sonucunda 30 KTS pozitif, 25 KTS negatif hasta alındı. İki grup arasında yaşa ve beden kitle indeksine göre farklılık saptanmadı. KTS saptananların %26,7’sinde, saptanmayanların %24’ünde ACR 2016 kriterlerine göre FM saptanmış olup, iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıştır. YAİ, SSS ve FŞS incelendiğinde de gruplar arasında istatistiksel fark saptanmamıştır. Diğer yandan FM saptanan ve saptanmayan iki grup karşılaştırıldığında FM saptanmayan grupta median sinir ileti hızları anlamlı olarak daha yavaş bulundu. Sonuç olarak, KTS hastalarında FM prevalansı yüksek bulunmuştur. FM olan ve olmayan KTS hastalarının median sinir iletim hızlarında anlamlı farklılıklar olduğundan, FM hastalarında KTS tanısı için elektrofizyolojik doğrulama önerilebilir.
Fukoidanın diyabetik sıçan testis dokularındaki PCNA, INSL3, JNK, TGF-β1, IL-1β ve akt ifadelerine etkisi
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-09-18) Bayram, Şinasi; Ersoy, Onur; Bekir, Ayşegül Çerkez Kaya; Metin, Melike Sapmaz; Karaca, Turan; Özfidan, Gülnur Kızılay
Çalışmamızın amacı, diyabetik testis dokularında gözlenen hasarlarda etkili olabilme potansiyeli yüksek bir antioksidan olan fukoidanın, spermatogenez seri hücrelerine proliferasyon, apoptozis ve inflamasyon yönünden olası etkilerini araştırmaktır. Fukoidan; çeşitli amaçlarla tablet formunda tüketici kullanımına sunulmuş olmasına rağmen, diyabetli erkek hastalarda infertiliteye yönelik bir değerlendirme yapabilmek için yeterli veriler bulunmamaktadır. Bu amaçla, testis dokusunda prolifere hücre nükleer antijeni (PCNA), insulin-benzeri peptid 3 (INSL3), fosfo (f)-c-Jun N-terminal kinaz (f-JNK), dönüştürücü büyüme faktörü-β1 (TGF-β1), fosfo-serin/treonin protein kinaz (f-Akt) ve interlökin-1β (IL-1β) gibi biyobelirteçlerin ifadelerinin değerlendirilmesi planlanmıştır. Çalışmamızda yirmi dört adet Wistar albino erkek sıçan kullanılarak 4 deney grubu (n=6); K: Kontrol grubu, D: diyabet grubu; 40 mg/kg streptozotosin (STZ, 5 ardışık gün, intraperitoneal (i.p.) verilen grup, EF grubu: 40 mg/kg STZ i.p (5 ardışık gün) + 50 mg/kg i.p. fukoidan (Diyabet oluşumunun ertesi günü başlanarak 6 hafta süresince, günaşırı bir kez) verilen grup, GF grubu: 40 mg/kg STZ i.p. (5 ardışık gün) + 50 mg/kg i.p. fukoidan (diyabet oluşturulduktan 15 gün sonra, 6 hafta süresince günaşırı bir kez) verilen grup oluşturulmuştur. Diyabet indüksiyonuyla; immatur hücrelerde dökülme ve seminifer tübül duvarındaki hücrelerde izlenen sitoplazma kayıpları, belirgin dejeneratif değişiklikler olarak görülmüştür. Bununla birlikte diyabet, proliferasyon indeksinin yanısıra INSL3 ve f-Akt immunoreaktivitelerinde azalmaya; f-JNK, TGF-β1, IL-1β immunreaktivitelerinde ise artışa neden olmuştur. EF ve GF gruplarında ise çalışılan tüm parametrelerde, diyabetin etkilerini azaltma yönünde etki gözlenmiştir. Yaptığımız çalışma sonucunda, moleküler düzeyde etkili olabildiği önceki çalışmalarla da saptanan fukoidanın; diyabetik testis dokusundaki histopatolojik hasarlara karşı koruyucu etkileriyle, infertilite gibi üreme sağlığında oluşabilecek ciddi problemlerin önlenmesine katkı yapacağı kanısındayız.
Löfgren Sendromunda kas-iskelet sistemi bulgularının değerlendirildiği klinik araştırma
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-10-01) Ayar, Koray; Ermurat, Selime
Biz bu çalışmada Löfgren sendromu ile takipli olan hastaların başlangıç eklem bulgularını ve seyrini, eklem bulgularına eşlik eden bulguları tespit etmeyi, kronik ve akut artrit ile seyreden olguların eklem ve laboratuvar bulguları ile kullandıkları ilaçları karşılaştırarak hangi değişkenlerin kronikleşmeyi etkilemiş olabileceğini araştırmayı amaçladık. Çalışmada 3071 hastanın dosyası retrospektif olarak incelenmiş olup 12 Löfgren sendromlu hasta çalışmaya dahil edilmiştir. Hastaların başlangıç klinik ve laboratuvar bulguları hasta dosyalarından, başlangıç görüntüleme tetkikleri "PACS" sisteminden, kas iskelet sistemi bulguları da telefonla veya yüz yüze görüşülerek elde edilmiştir. Katılımcılar akut artrit (<6 hafta) ve kronik artrit (≥6 hafta) olarak 2 gruba ayrılarak eklem tutulum paternleri ve laboratuvar bulguları gruplar arasında karşılaştırılmıştır. Kullanılan ilaçların sıklığına göre eklem tutulum paternleri de incelenmiştir. Katılımcıların başlangıç klinik bulguları sıklık sırasına göre artrit (%58,3) eritema nodozum (%58,3), göğüs ağrısı (%16,6), bel ağrısı (%8,4), nefes darlığı (%8,4) ve öksürüktür (%8,4). Ayak bileği ödemi, akut artrit ve oligoartrit sıklıkları sırasıyla %75,0, %58,3 ve %75,0'dır. El bileği ve proksimal interfalangial eklemlerin tutulumlarının sıklıkları kronik artrit seyri olanlarda sırasıyla %40 ve %20 iken akut artrit seyri olanlarda sırasıyla %14,7 ve %0 oranında tespit edilmiştir. Sülfasalazin, hidroksiklorokin ve kolşisin kullananlarda kronik artrit seyri sırasıyla %20, %75 ve %100 oranındaydı. Löfgren sendromunda el bileği, proksimal interfalangial eklem ve dirsek tutulumu kronik artrit seyrinde daha sıktır, anjiyotensin dönüştürücü enzim akut artritte daha yüksek görülme eğilimindedir; bunun dışında hastalığın seyrinde ayırt ettirici olabilecek karakteristik klinik ve laboratuvar özellik yoktur. Sülfasalazin gibi potensi yüksek hastalığı modifiye edici ilaçlar hastalığın eklem bulgularının daha kısa sürede kontrol altına alınmasında etkili olabilirler.
Tıp fakültesi son sınıf öğrencilerinin anafilaksi bilgi düzeyleri
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-10-01) Çekiç, Şükrü; Canıtez, Yakup; Karalı, Zuhal; Kavuklu, Berke Can; Güney, İlker Gökalp; Sapan, Nihat; Tıp Fakültesi; Çocuk Alerji Bilim Dalı; 0000-0002-9574-1842; 0000-0001-8929-679X; 0000-0002-4568-0121; 0000-0003-3117-1796; 0000-0001-8024-9428; 0000-0002-7601-8392
Anafilaksi ani gelişen ve hayatı tehdit edebilen bir aşırı duyarlılık reaksiyonudur. Erken tanı ve adrenalinin erken uygulanması mortaliteyi azaltmaktadır. Bu çalışmada tıp eğitiminin son yılında bulunan öğrencilerin anafilaksi hakkındaki bilgi düzeylerinin ölçülmesi amaçlanmıştır. Anket formu; anafilaksi etiyolojisi, tanısı, tedavisi ve korunma yöntemleri ile ilgili 14 sorudan oluşturuldu. Çevrimiçi anket formu tıp fakültesi son sınıfta bulunan 354 öğrenciye internet aracılığıyla gönderildi. Anket formu gönderilen öğrencilerin %44,9’u (n=159) çalışmaya katıldı. Öğrencilerin kız erkek oranı 1,4 (93/66) ve ortalama yaşları 24,8 ±1,5 yıl (ortanca: 25 yıl, en az: 23, en çok: 33) idi. Öğrencilerin aldıkları toplam puanları yüz üzerinden skorlandığında ortalama skor 71,7±12,9’du (ortanca: 71,4, en az: 35,7, en çok: 92,9). Kadın öğrencilerin ortanca skorları (ortanca: 78,6, en az: 35,7, en çok: 92,9), erkek öğrencilerden (ortanca: 71,4, en az: 35,7, en çok: 92,9) anlamlı olarak yüksekti (p=0,011). Adrenalin otoenjektör uygulamasıyla ilgili eğitim aldığını ifade eden öğrencilerin ortanca skorları (ortanca: 78,6, en az: 35,7, en çok: 92,9), almadıklarını ifade edenlerden (ortanca: 71,4, en az: 35,7, en çok: 92,9) anlamlı olarak yüksekti (p<0,001). Genel olarak bakıldığında çalışmamıza katılan öğrencilerin çoğunun; anafilaksi tanısı, risk faktörleri ve tedavisi hakkındaki bilgi düzeylerinin yeterli düzeyde olduğu gözlenmiştir. Mezuniyet sonrası anafilaksi eğitimlerinin tekrarlanması mevcut durumun daha iyi hale getirilmesine ve korunmasına katkı sağlayacaktır.
Abdominal aort anevrizmalarının konvensiyonel ve endovasküler tamir sonuçlarının karşılaştırılması
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-10-07) Dayıoğlu, Enver; Çitoğlu, Görkem; Tıp Fakültesi; Kalp ve Damar Cerrahisi Ana Bilim Dalı; 0000-0001-5316-9166
Bu araştırmada abdominal aort anevrizmalı (AAA) hastalarda, açık cerrahinin ve endovasküler anevrizma tamirinin (EVAR) erken dönem (ilk 30 gün) sonuçlarının, eşlik eden ek hastalıkların ve risk faktörlerinin retrospektif olarak karşılaştırılması amaçlanmıştır. Merkezimizde Ocak 2002-Aralık 2014 tarihleri arasında non-rüptüre AAA (çap >5cm) sebebiyle, elektif olarak opere edilen 50 hasta incelendi. Hastalar iki gruba ayrıldı; EVAR grubu (n=31) ve açık cerrahi grubu (n=19). Demografik bilgiler (yaş, cinsiyet), semptom (karın ağrısı), risk faktörleri (sigara, hipertansiyon, koroner arter hastalığı, kronik böbrek yetmezliği, diabetes mellitus), anevrizma çapı, hastanede ve yoğun bakımda kalış süresi, kan transfüzyonu miktarı, komplikasyon ve mortalite oranları ile ilgili veriler incelendi. Hastaların cinsiyeti büyük oranda (%94) erkekti. EVAR grubunda kan transfüzyonu miktarı, hastanede ve yoğun bakımda yatış süresi daha düşük saptandı (p<0,05). Bu araştırmaya dayanarak şunu söyleyebiliriz ki; yüksek riskli hastalarda EVAR tercih edilmelidir.
Covid-19 pandemisinin hemşirelik öğrencilerinin beslenme ve hijyen alışkanlıklarına etkisi
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-10-22) Ünal, Eda; Özdemir, Aysel; Kaçan, Cevriye Yüksel; Sağlık Bilimleri Fakültesi; Halk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı; 0000-0002-9247-9594; 0000-0002-0815-9505; 0000-0002-1316-8617
Bu çalışmanın amacı, Covid-19 pandemisinin hemşirelik öğrencilerinin beslenme ve hijyen alışkanlıklarına etkisini belirlemektir. Araştırma kesitsel tipte olup 2019-2020 tarihleri arasında Bursa Uludağ Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi öğrencileriyle internet yoluyla yürütüldü. Araştırmanın evrenini 155 öğrenci oluşturmakta olup örnekleme yapılmamış evrenin tümüne ulaşılmaya çalışılmış, araştırmaya katılmayı kabul eden 126 öğrenci örneklemi oluşturmuştur (%81). Öğrencilerin yaş ortalaması 21,52 ± 1,47 yıldır. Öğrencilerin % 68,3’ünün pandemi süresince kilo aldığı belirlendi. Covid-19 pandemisinde öğrencilerin günlük C vitamini, kurubaklagil, prebiyotik, probiyotik, zerdaçal, zencefil gibi baharat ve bitki tüketimi artarken, asitli/gazlı içecek, abur cubur gıda tüketimi ve ayaküstü beslenme alışkanlığının azaldığı saptandı (p<0,05). Covid-19 pandemisinde öğrencilerin (günlük sık kullanılan eşyaları, yüzeyleri çamaşır suyuyla temizleme; evi iki saatte bir havalandırma gibi) ev hijyen uygulamaları ile (bir metre sosyal mesafe koyma, tokalaşmama gibi) kişisel hijyen uygulamalarının arttığı tespit edildi(p<0,05). Karantina gibi olumsuz görülen bir sürecin olumlu beslenme davranışı kazanmada etkili olduğu, diğer taraftan kilo artışına sebep olduğu bulundu. Hemşirelik öğrencilerinin çoğunluğunun kişisel hijyen uygulamaları pandemi öncesinde de yüksek olduğu pandemiye özgü kişisel hijyen uygulamalarına yüksek oranda uyum sağlandığı tespit edildi.
Anatomi bilgisini değerlendirmede kullanılan uygulama sınavları
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-10-27) Yılmaz, Meriç Yıldız; Özdemir, Senem Turan; Tıp Fakültesi; Anatomi Ana Bilim Dalı; 0000-0003-1769-7484
Anatomi mezuniyet öncesi Tıp Eğitimi müfredatının önemli bir ayağıdır. Anatomi öğretme-öğrenme çıktılarının değerlendirilmesi süreci, bu temel bilim disiplini geniş bir konu olduğundan karmaşık bir iştir. Uygulamada kurumlar arası farklılıklar olmakla birlikte ölçme ve değerlendirme temel olarak üç alanı içerir: teorik bilgi, pratik bilgi ve klinik bilgi. Bu derlemede anatomi pratik bilgisinin ölçülmesinde kullanılan belli başlı uygulama sınav tipleri hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır.
Adolesanda nadir bir genital kitle nedeni olarak yüzeyel anjiyomiksoma
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-10-27) Türedi, Bilge; Yılmaz, Mehmet Uğur; Dede, Merve; Utangaç, Mehmet Mazhar; Saraydaroğlu, Özlem; Balkan, Mehmet Emin; Kılıç, Nizamettin; Tıp Fakültesi; Çocuk Cerrahisi Ana Bilim Dalı; Çocuk Ürolojisi Bilim Dalı; 0000-0003-3532-0912; 0000-0003-2468-1333; 0000-0003-2346-7802; 0000-0003-2129-0046; 0000-0002-4127-9656; 0000-0002-4845-9916; 0000-0003-2931-1227
Çocuklarda genital bölge kitlelerinin ayırıcı tanısında abseler, hemanjiomlar ve yumuşak doku kaynaklı kitleler yer alır. Labial anjiomiksomalı adolesan hastayı sunmayı amaçladık. On dört yaşında kız hasta 9 ay içinde progresif büyüyen sağ labiumda sert, immobil, ağrısız bir kitle ile başvurdu. Yapılan manyetik rezonans incelemede sağ labium majus düzeyinde 42x33x38 mm boyutlu, multilokule, lobule konturlu kitlesel lezyon saptandı. Eksize edildi ve patolojisi anjiyomiksoma ile uyumlu saptandı. Hastanın lokal nüks açısından takipleri devam etmekte olup ameliyat sırasında ve sonrasında herhangi bir sorun yaşanmadı. Genitoüriner anjiomiksomalar adolesanlarda nadiren görülür. Cerrahi eksizyonu ve lokal nüks açısından postoperatif yakın takibi önemlidir.
Laringeal mask airway kullanımı ile ilgili komplikasyonların prospektif olarak değerlendirilmesi
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-11-02) Uran, İsa; Akesen, Selcan Yerebakan; Moğol, Elif; Bilgin, Hülya; Kaya, Fatma Nur; Tıp Fakültesi; Anesteziyoloji ve Reanimasyon Ana Bilim Dalı; 0000-0002-9518-541X; 0000-0003-3214-7528; 0000-0001-6639-5533; 0000-0002-2655-9844
'Laringeal maske airway' (LMA) uygulamasına bağlı faringolaringeal komplikasyonlar gelişebilmektedir. Çalışmamızda genel anestezi altında LMA kullanılan hastalarda, LMA uygulmasına bağlı komplikasyonları prospektif olarak incelemeyi amaçladık. Ekim 2015-Mayıs 2016 tarihleri arasında opere olacak ve LMA kullanılacak 'American Society of Anesthesiologists' skoru (ASA) I-III olan 18 yaş ve üzeri hastalar çalışmaya dahil edildi. Hastaların demografik özellikleri, operasyon süresi, operasyon öyküleri, intraoperatif hemodinamik parametreleri, oksijen saturasyonu, LMA’nın kaf basıncı, LMA’yı yerleştiren sağlık personelinin görevi ve deneyimi, deneme sayısı kaydedildi. LMA uygulamasına bağlı gelişen ventilasyon problemi, hıçkırma, hava yolu reaksiyonu gibi komplikasyonlar; mukoza hasarı, kanama gibi intraoperatif komplikasyonlar ve regürjitasyon, bronkolarengeal spazm, ses kısıklığı, yutma güçlüğü gibi postoperatif komplikasyonlar ile LMA çıkartıldıktan sonra üzerindeki kan varlığı da not edildi. Komplikasyon olan ve olmayan grup arasında, yaş arttıkça komplikasyon görülme sıklığı artmış (p=0.009), ASA I hastalarda daha az komplikasyon görülmüştür (p=0.001). Bir yıldan az deneyimi olan sağlık personelinde, 4 yıldan fazla deneyimi olanlara göre daha fazla komplikasyon saptanmıştır (p=0.003). Doktorlar tarafından LMA yerleştirildiğinde daha fazla komplikasyon görülmüştür (p=0.003). Komplikasyonların çoğunluğu LMA yerleştirilirken meydana gelmiştir (p=0.001). Son bir hafta içerisinde genel anestezi altında entübe edilmiş (p=0.002) veya LMA yerleştirilmiş hastalarda (p=0.024) veya ekstübasyon sonrası LMA üzerinde kan görülenlerde komplikasyon oranı daha fazla bulunmuştur (p=0.001). Komplikasyonlar operasyon süresi 30-60 dk arasında olanlarda daha fazla (p=0.04), 15 dk.dan az olanlarda daha az görülmüştür (p=0.01). Sonuç olarak, 3 saatin altında uygun operasyonlarda ve deneyimli uygulayıcı eşliğinde hasta ve uygulayıcı lehine birçok avantaja sahip olduğunu bildiğimiz LMA kullanımına bağlı komplikasyonların; deneyimin artırılması ve girişim sayısının az tutulması ile en aza indirilebileceği kanısına vardık.
Temporomandibular eklem bozukluklarında yağ grefti ve trombositten zengin fibrinin doku onarımı üzerine kombine etkisi
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-11-03) Köse, Mehmet; Yavaş, Senem Esin; Ersoy, Semiha; Kahveci, Ramazan; Tıp Fakültesi; Tıp Histoloji ve Embriyoloji Ana Bilim Dalı; 0000-0003-2148-2355; 0000-0002-6949-1210; 0000-0002-6419-0304; 0000-0002-3746-6280
Temporomandibular eklem (TME), memeli çenesinin hareketleri için gerekli olan sinoviyal bir eklemdir, vücutta en sık kullanılan eklemlerden biridir. Yaşlı hastalarda primer olarak görülebilen, bazı patolojik durumlarda (travma ve internal derangement) sekonder olarak gelişen osteoartrit TME’de en sık görülen artrit tipidir. TME patolojilerinin, kıkırdak dokunun histolojik yapısı gereği iyileşme potansiyeli düşük olduğu için, klinik tedavileri sınırlıdır. Bu çalışmada farklı hücrelere dönüşme potansiyeli olan yağ doku kaynaklı kök hücrelerin, birçok büyüme faktörü barındıran Trombositten Zengin Fibrin (PRF) ile uyarılarak, hasar oluşturulan TME kıkırdağı üzerindeki kombine etkilerinin araştırılması amaçlandı. Çalışmada tavşanların her iki TME eklem disk laterallerinde 3 mm’lik defektler oluşturuldu. Sağ tarafa ense-sırt bölgesinden alınan yağ grefti ve tavşanın kendi kanından hazırlanan PRF yerleştirildi, sol tarafı sham grubu olarak planlanıp başka işlem yapılmadan kapatıldı. 8 hafta sonunda eklem kondil ve diskleri çıkarıldı, Hematoksilen&Eozin (H&E) ve Safranin O-Fast Green metodları ile boyanarak incelendi. Her iki grup için eklem yüzey yapısı, kondrosit yoğunluğu, hücre kümelenmesi ve Safranin O-Fast Green boyanma kaybı histopatolojik olarak derecelendirildi. Değerlendirilen parametreler arasında anlamlı fark saptanmadığı için, deneysel TME defekt modelinin onarımında yağ grefti ve PRF kombinasyonu etkili bulunmadı.
Alt ve üst ekstremite damar yaralanmaları: On iki yıllık deneyimimiz
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-11-09) Yolgösteren, Atıf; Yalçın, Mustafa; Kan, İrem İris; Tok, Mustafa; Sığnak, Işık Şenkaya; Biçer, Murat; Tıp Fakültesi; Kalp ve Damar Cerrahisi Ana Bilim Dalı; 0000-0002-4467-3915; 0000-0003-0134-3163; 0000-0002-1600-9531; 0000-0001-9656-537X; 0000-0001-8813-4481; 0000-0002-9011-2609
Ekstremite damar yaralanması nedeniyle merkezimize başvuran hastaları değerlendirme protokollerimizi, tedavi yöntemlerimizi ve sonuçlarımızı literatür eşliğinde retrospektif olarak değerlendirmeyi amaçladık. Ocak 2007-Aralık 2019 tarihleri arasında Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi Kliniğinde periferik damar yaralanması nedeniyle ameliyat edilen hastaların yaş ve cinsiyet bilgileri, yaralanma ile ameliyata alınma arasında geçen süre, preoperatif değerlendirme bilgileri, yaralanan damar segmentleri, yaralanma mekanizmaları, damar onarım teknikleri, postoperatif erken dönem ve 30. günde ki kontrol bilgileri retrospektif olarak incelendi. Çalışmaya 102 hasta dahil edildi (%9.8’i kadın, %90.2’si erkek; yaş ortalaması 28.9). Hastaların 28’si ateşli silah yaralanması (%27.4), 37’si delici-kesici alet yaralanması (%36.3), 37’si künt yaralanmaydı (%36.3). Hastaların iskemi süreleri 1-8 saati. Seksen dört hastaya otojen greft ile (vena safena magna) baypas (%82.4), 7 hastaya PTFE sentetik ringli damar grefti ile baypas (%6.8), 10 hastaya uç-uca anastomoz, 1 hastaya da safen ven greftiyle patch-plast yapıldı (%1). Yirmi iki hastaya fasyatomi açıldı (%21.5). Beş hastaya amputasyon uygulandı (%4.9). İki hasta ex oldu (%1.9). Ekstremite damar yaralanmalı hastaları değerlendirme ve tedavi protokollerimiz ile cerrahi sonuçlarımız literatürdekilerle benzerlik göstermektedir Periferik damar yaralanmalarında mortalite ve morbidite oranlarını azaltmak için multidisipliner yaklaşımın, hızlı tanı ve tedavinin en önemli faktörler olduğunu düşünüyoruz. Ayrıca preoperatif görüntüleme gereken hastalarda ilk tercihin BT anjiografi olması gerektiğini, damar onarımında mümkün olan tüm hastalarda otojen greft kullanılmasının en doğru yaklaşım olduğunu ve uzun süreli iskemilerde ampütasyon oranlarını düşürmek için fasyatomi yapılması gerektiğini düşünüyoruz.
İntramedüller çivi uygulaması sonrası kırık kaynama problemi olan tibia kırığı vakalarında uygulanan farklı dinamizasyon tekniklerinin karşılaştırılması
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-11-09) Ünal, Ömer Kays; Dağtaş, Mirza Zafer
Çalışmamızda intramedüller çivi (İMÇ) uygulanan tibia kırığı vakalarında dinamik kilitleme ve kaynama gecikmesi nedeniyle ikincil dinamizasyon uygulanan vakaları kaynama süreleri yönünden karşılaştırmak amaçlanmıştır. Mayıs 2002 ile Eylül 2019 tarihleri arasında tibia kırığı nedeniyle İMÇ kullanılarak kapalı redüksiyon internal fiksasyon uygulanan 95 hasta çalışmaya alındı. Hastalar dinamizasyon tekniklerine göre 3 gruba ayrıldı. Birinci grup dinamik kilitleme yapılan hastalar, ikinci grup dinamizasyon amacıyla sadece statik vida çıkarılan hastalar, 3. grup dinamizasyon amacıyla dinamik ve statik tüm vidalar çıkarılan hastalardı. Gruplar; demografik bilgiler, sigara kullanımı, kırık tipi ve kaynama süresi açısından karşılaştırmalı olarak değerlendirildi. Çalışmaya dahil edilen 95 hastanın 61’i erkek, 34’ü kadındı. Hastaların yaş ortalaması 35 (19 – 63) idi. Hastaların ortalama takip süresi 21,3 (12 – 30) hafta idi. Grup 2’de kaynama süresinin diğer gruplara göre daha uzun olduğu görüldü. Tüm hastalar ve ayrı ayrı gruplar arasında yaş ve cinsiyet ile kırık kaynama süresi arasında anlamlı istatistiksel bir ilişki saptanmamıştır (p>0.05). Tüm gruplar için sigara kullanan hastalarda kırık kaynama süresinin daha uzun olduğu saptanmıştır (p<0.05). Kırık tipine göre kırık kaynama süreleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmadı (p>0.05). Gruplar, 12. haftadan tam kaynama gerçekleşene kadar geçen süreler açısından incelendiğinde grup 2’de istatistiksel olarak grup 3’ten daha uzun bir kaynama süresi olduğu saptandı (p<0.05). Çalışmamızın sonucunda; İMÇ uygulanan ve kaynama problemi olan vakalarda en etkili dinamizasyonun, kırık hattına uzak olan noktadan tüm vidaların çıkarılarak çivinin aksiyel yönde hareketine izin vererek sağlandığı görülmüştür.
Gastroenteroloji kliniğine başvuran akut üst gastrointestinal sistem kanamalı hastaların retrospektif değerlendirilmesi
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-11-10) Sağıroğlu, Muhammed Fatih; Çalapkulu, Murat; Gülten, Macit; Tıp Fakültesi; İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı; Gastroenteroloji Bilim Dalı; 0000-0002-4186-0731
Üst gastrointestinal sistem (GİS) kanaması mortalite ve morbidite oranı oldukça yüksek olan acil bir durumdur. Bu çalışmamızda hastanemize üst GİS kanaması ile başvuran hastaların demografik özellikleri, klinik bulguları, başvuru şikayetleri, hemodinamik bulguları, komorbid hastalıkları, ilaç kullanım öyküleri, endoskopik bulguları, eritrosit süspansiyon (ES) replasman sayıları, yatış günleri ile ilgili güncel veri elde etmek ve literatürle karşılaştırmak amaçlanmıştır. Bu çalışma Ocak 2012-Aralık 2017 tarihleri arasında Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bölümüne başvuran endoskopi yapılan ve üst GİS kanama tanısı konulan 300 hasta üzerinde retrospektif olarak yapıldı. Hastaların dosyaları hastane arşivinden tarandı. Hastaların yaş ortalaması 61,80±17,18 olarak saptandı. Hastaların %63’ü erkek %37’si kadındı. Hastaların en sık başvuru nedeni %37 ile melena olarak saptandı. Hastaların %84,3’üne eşlik eden komorbid bir hastalık vardı. En sık komorbid hastalık %42,7 ile hipertansiyondu. Hastaların %51,3’ü kanamaya yatkınlık yaratan bir ve daha fazla ilaç kullanmaktaydı, bu ilaçlardan nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ) ve asetil salisilik asit (ASA) kullanımı belirgin şekilde fazla olduğu saptandı. Hastaların %43,4’ünde peptik ülser (%24,7’sinde duodenal ülser; %18,7’sinde mide ülseri), %28’inde gastroözofagial varis kanaması, %9’unda gastrit (eritematöz/eroziv), %7,7’sinde özofajit/özofagus ülseri, %5,7’sinde malign ülser-kitle saptandı. Duodenal ülser erkeklerde daha sık saptandı. Sonuç olarak çalışmamızda üst GİS kanamasının en sık nedeni olarak peptik ülser kanaması saptandı. Özellikle ileri yaş, erkek cinsiyet, ASA ve NSAİİ kullanımı üst GİS kanamasında artmış bir risk faktörü olarak saptandı.
Jinekolojik kanserlerde yeni nesil dna dizi analizi ile saptanan mutasyon profilleri: tek merkez vaka serisi sonuçlarımız
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-11-11) Şahin, Hacı Öztürk; Karacaer, Kübra Özkan; Albuz, Burcu; Sılan, Fatma
Amacımız, yaş ve aile hikayesinden bağımsız olarak merkezimizde over (OC) ve endometriyum kanseri (EC) tanısı ile cerrahisi ve ardından genetik mutasyon analizi uygulanan hastalarımızın mutasyon sıklığını ve sekanslarını araştırmaktır. Son yıllarda önleyici stratejilerin gelişimi dışında tedavi seçeneklerindeki fırsatlar ve genetik çalışmaların artışı herediter kanserlere ilgiyi arttırmıştır. En sık görülen herediter jinekolojik kanserler; herediter meme over kanseri (HBOC) ve Lynch Sendromu (LS) dur. Hastalığın düşük prevalansı, test pahalılığı ve etik sebepler popülasyon bazlı taramayı kullanışsız hale getirmektedir. Birimimizde 01.04.2018-01.10.2019 tarihleri arasında genetik araştırması yapılan 37 EC ve 15 OC tanısı almış hastamız çalışmaya dahil edilmiştir. BRCA1/2 ve LS genlerini de içeren (MLH1, MSH2, MSH6, PMS 2) 25 genden oluşan geniş ailevi panel testi uygulanmıştır. Ailevi gen paneli testi yapılan 27 EC hastamızda, 1 MLH1 ve 1 ATM geninde patolojik mutasyon saptandı (%3.7 LS,%3.7 non LS). 11 hastada önemi belirsiz varyant mutasyon (VUS) görüldü (%40.7). BRCA mutasyon araştırması yapılan 20 EC’li hastamızda patolojik mutasyon saptanmadı. BRCA mutasyonu araştırılan 14 OC’lu hastamızda 3 patolojik varyant identifiye edildi ve hepsi BRCA1 genindeydi (HBOC %21,4). Ailevi kanser paneli değerlendirilen 4 OC’lu hastada 1 MSH6 ve 1 ATM geninde patolojik mutasyonlar izlendi. Over ve endometriyum kanserlerinde ailevi geniş mutasyon verilerinin çoğalması ve literatürde paylaşımı VUS oranlarını azaltacak, BRCA ve LS dışındaki genlerin jinekolojik kanserlerdeki rolünü ortaya çıkartacak ve yeni tarama algoritmalarını oluşturacaktır.
İdrar inkontinasının nadir nedeni olan ektopik üreter tanısında anamnezin yeri ve tedavisinde minimal invaziv cerrahi uygulaması
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-11-23) Aydın, Yavuz Mert; Çiçek, Mehmet Çağatay; Gürsel, Başak Erdemli; Kaygısız, Onur; Tıp Fakültesi; Üroloji Ana Bilim Dalı; 0000-0002-6287-6767; 0000-0002-0471-5404; 0000-0002-0047-1780; 0000-0002-9790-7295
Bu olgu sunumunun amacı idrar kaçırma şikayeti ile başvuran kız çocuklarında ayrıntılı anamnez ile ektopik üreter tanısı konması ve minimal invaziv yöntemle tedavi edilerek şifa sağlanması konusunda bilgi vermektir.11 yaşında kız hasta, tuvalet eğitiminin tamamlanmasından beri olan, idrar kaçırma şikayetiyle başvurdu. Hasta daha önce farklı merkezlerde birçok defa muayene edilmiş ve işeme disfonksiyonu tanısıyla tedavi edilmiş. Fakat tedaviden fayda görmemişti. Anamnezinde sürekli idrarı kaçırması mevcuttu. Urgency bulgusu yoktu. Fizik muayenede herhangi bir orta hat defekti saptanmadı. Yapılan üroflowmetri testinde patolojik bulgu yoktu. Hastanın üriner sistem ultrasonografi tetkikinde patolojik bulgu yoktu. Bu bulgular ışığında ektopik üreter olasılığı düşünülerek Manyetik Rezonans (MR) Ürografi istendi. MR Ürografi tetkikinde; sol böbrek üst polünün displastik görünümde olduğu, üst polü drene eden üreterin geniş olduğu ve sol üreterin vajina üst-arka duvarına ektopik olarak açıldığı görüldü. Statik Böbrek Sintigrafisi (DMSA) tetkikinde; sol böbrek üst poldeki displastik alanın nonfonksiyone olduğu görüldü. Bu bulgular sonucunda hastaya laparoskopik parsiyel nefrektomi + üreterektomi yapıldı. Ameliyat süresi 120 dakika, tahmini kan kan kaybı 40 ml olarak tespit edildi. Hastanın postoperatif birinci gününde sondası, ikinci gününde dreni çekilerek hasta şifa ile taburcu edildi. Ameliyat spesmeninin patoloji sonucu displastik böbrek ile uyumlu idi. Postoperatif 15. gün, 1. ve 3 aydaki kontrol muayenelerinde, hastanın inkontinans şikayetlerinin tamamen geçtiği görüldü. Sonuç olarak idrar kaçırma şikayeti ile başvuran hastalarda tedaviye yanıt yoksa, ayırıcı tanıda ektopik üreter mutlaka düşünülmelidir. Tedavisinde başarı oranı yüksek ve minimal invaziv bir yöntem olan laparoskopi tercih edilmelidir.
Osteogenezis imperfekta tanılı bireylerde teriparatid tedavisinin retrospektif olarak değerlendirilmesi
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-12-02) Ünsal, Oktay; Ünsal, Yasemin Aydoğan; Gül, Özen Öz; Cander, Soner; Ersoy, Canan; Aydemir, Ensar; Ertürk, Erdinç; Tıp Fakültesi; Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı; 0000-0002-1566-3099; 0000-0002-1332-4165; 0000-0001-6303-7896; 0000-0003-4510-6282; 0000-0001-8519-784X; 0000-0003-2399-6608
Osteogenezis imperfekta (Oİ) düşük kemik mineral yoğunluğuna ve artmış kemik frajilitesine yol açan kalıtsal bir hastalıktır. Bu makalede kliniğimizde Oİ tanısı ile takipli, tedavilerinde teriparatid veya zolendronik asit (ZA) kullanılan hastaların retrospektif olarak klinik, laboratuvar parametreleri ve kemik mineral yoğunluklarını değerlendirmeyi amaçladık. Takiplerinde teriparatid ile ZA tedavisi alan toplam 9 hasta değerlendirildi. Teriparatid tedavisi alan hastaların tümünde klinik iyileşme sağlandı, tedavi süresince yeni fraktür saptanmadı. Olguların teriparatid tedavisi ile kemik mineral yoğunluklarının stabil seyrettiği görüldü. Teriparatid tedavisi sırasında olgularda yan etki gelişmedi. ZA tedavisi alan hastalarda kemik mineral yoğunlukları değerlendirildiğinde, lomber alanda kemik mineral yoğunluğunda artış izlendi. Olgularda yeni kırık oluşumu tespit edilmedi. ZA tedavisi uygulanan olgularda da tedavi sırasında yan etki gözlenmedi. ZA, erişkin Oİ olgularında tolere edilebilir yan etki profili ile efektif tedavi seçenekleri arasında yer almaktadır. Osteoanabolik bir ajan olan teriparatid de iyi tolere edilebilen, yan etkileri ve yapılan çalışmalarda gözlemlenen kemik mineral yoğunluğu üzerindeki olumlu etkileri de göz önüne alındığında Oİ vakalarında tercih edilebilir tedavi seçeneği olarak karşımıza çıkmaktadır.
İkinci trimester tarama ultrasonografisinde anöploidi ve sonografik belirteçler
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-12-02) Dinç, Gülseren; Aran, Turhan
Bu çalışmanın amacı rutin ikinci trimester ultrasonografisinde saptanan belirteç ve anomalilerin başta trizomi 21 olmak üzere karyotip anomalilerinin tanısındaki etkinliklerini araştırmaktır. Rutin tarama amacıyla on yıllık süre içinde hastanemize refere edilen ve ikinci trimesterde ayrıntılı ultrasonografik inceleme yapılan gebelerin ultrasonografi raporları retrospektif olarak incelendi. İnvazif test sonuçları, majör konjenital anomaliler ve sonografik belirteçler not edildi. Karyotip anomalisi saptanan olgular çalışma grubunu diğer olgular kontrol grubunu oluşturdu. Toplam 4512 sonografik inceleme analiz edildi. Çalışma grubunu invazif işlem yapılarak karyotip anomalisi tanısı almış 76 olgu (%1,7) oluşturdu. Diğer 4436 (%98,3) olgu ise kontrol grubunu oluşturdu. Karyotip anomalisi olan fetüslerde belirteçlerinin görülme sıklığı %1,3-%32,9 oranındaydı. Artmış ense pili kalınlığı karyotip anomalisi saptanan olguların %32,9’unda, karyotip anomalisi saptanmayan olguların %1,8’inde saptandı (RR:18). Ense pilisi kalınlığında artma trizomi 13’de %66,7, trisomi 21’de %43,7 ve trisomi 18’de %25 oranlarında saptandı. En yüksek pozitif olabilirlik oranı (104.9) ve odds oranı (27.6) artmış ense pilisi kalınlığı ile birlikteydi. Karyotip anomalisi açısından ikinci en duyarlı belirteç femur kısalığı olarak bulundu. En sık izlenen majör anomaliler ventrikülomegali, duodenal atrezi, kistik higroma, hidrops fetalis, omfolosel ve çeşitli kardiyak patolojiler idi. Sonuç olarak rutin ikinci tirmester ultrasonografisi ile tanımlanan sonografik belirteçlerle anöploidi taraması son derece sınırlı etkinliğe sahiptir.
Oksitosin nöronlarında kainat reseptör alt birimlerinin sentezi: immünohistokimyasal çalışma
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-12-03) Minbay, Zehra; Eyigör, Özhan; Tıp Fakültesi; Histoloji ve Embriyoloji Ana Bilim Dalı; 0000-0001-5757-8450; 0000-0003-3463-7483
Oksitosin nöronları, gebe dişide doğumu başlatan ve sürdüren, ayrıca meme bezlerinden süt enjeksiyonunu sağlayan nöroendokrin mekanizmanın en önemli kısmını oluştururlar. Hipotalamik supraoptik (SON) ve paraventriküler (PVN) çekirdeklerde yerleşik olan bu nöronların regülasyonunda merkezi sinir sisteminde yer alan glutamaterjik sistemin önemli rolü olduğu bilinmektedir. Glutamat etkisini hücre membranları üzerinde bulunan reseptörlerine bağlanıp onları aktive ederek gösterir. Bu reseptörlerin üç ayrı alt grubundan biri olan kainat reseptörlerine ait alt birim proteinlerinin oksitosin nöronlarınca sentezlendiğine dair bilgi henüz raporlanmamıştır. Bu çalışmada, oksitosin nöronlarında kainat reseptör alt birimlerinin (GluK1, GluK2, GluK3, GluK5) eksprese edilip edilmediğinin belirlenmesi amaçlandı. Bu amaçla dişi sıçan hipotalamusunda oksitosin ve reseptör ko-lokalizasyonunun belirlenmesinde ikili immünofloresan işaretleme tekniği kullanıldı. Bu boyamaların sonucunda, SON ve PVN’deki oksitosin nöronlarının sayıca çok büyük bir kısmının aynı zamanda GluK5 proteini sentezledikleri belirlendi. Her iki çekirdekte yer alan tüm oksitosin nöronlarının yaklaşık yarısının GluK2 sentezlendiği görüldü. Preparatların incelenmesi sonucunda oksitosin nöronlarında GluK1 ve GluK3 proteinlerinin ekspresyonu izlenmedi. Sonuç olarak çalışmamızda oksitosin nöronlarının fonksiyonel reseptör kanalı oluşturabilecek kainat reseptör alt birimleri eksprese ettiklerinin belirlenmesi, endojen glutamatın oksitosin nöronları üzerindeki etkilerini bu reseptörlere bağlanarak gerçekleştirebileceğini düşündürmektedir. Oksitosin nöronlarında kainat reseptör alt birimlerinin ekspresyonun gösterilmesi bu konudaki literatüre önemli katkılar sağlayacağı ön görüsündeyiz. Gelecekte yapılacak olan fizyolojik ve farmakolojik çalışmalarla veya transgenik hayvanlardan elde edilebilecek bulgulara çalışmamızda elde ettiğimiz sonuçlar eklendiğinde, kainat reseptörlerinin oksitosin sentez ve salgılama mekanizmasındaki rolü açıklığa kavuşacaktır.
Kanser hastalarında ABO ve rhesus kan gruplarının dağılımı
(Bursa Uludağ Üniversitesi, 2020-12-03) İnci, Fatih; Karataş, Fatih
Literatürde ABO ve Rhesus (Rh) kan gruplarının kanser hastalığı ile ilişkisine dair yapılan çalışmalar incelendiğinde mutlak bir sonuç çıkarmak mümkün olmamakta, sonuçlar ülkelere ve çalışmanın yapıldığı merkezlere göre değişkenlik gösterebilmektedir. Bu çalışmanın amacı kliniğimizde ABO-Rh kan gruplarının kanser alt tiplerine göre dağılımını değerlendirmektir. Ocak 2015- Ocak 2020 tarihleri arasında Tıbbi Onkoloji kliniğinde kanser tanısıyla takip ve tedavi edilen hastaların kan gruplarının kanser tiplerine göre dağılımı incelendi ve veriler kanser olmayan kontrol grubu ile karşılaştırıldı. Katılımcıların yaş, cinsiyet gibi sosyodemografik verileri, kanser alt tipi ve kan grupları (ABO-Rh) retrospektif olarak hasta dosyası ve hastane otomasyon sisteminden tarandı. Çalışmaya 1894’ü (%22.1) kanser hastası, 6681’i (%77.9) kontrol grubu olmak üzere 8575 birey dahil edildi. Kontrol grubu ve kanser hastalarında kan gruplarının dağılımında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptandı (p<0.001). Malign melanom, böbrek, kolorektal, meme, over kanserlerinde ARh(+) kan grubu; pankreas kanserinde ise ORh(+) kan grubu anlamlı derecede yüksek oranda saptandı. Diğer kanser tiplerinde kan grupları açısından bir farklılık tespit edilmedi. Çok değişkenli lojistik regresyon analizine göre; A ve O kan grupları ve ileri yaşın kanser hastalığı için bağımsız prediktif faktörler olduğu belirlendi. Kanser hastaları ve kontrol grubunda ABO-Rh kan gruplarının dağılımının farklı olduğu görüldü. Kanser alt tipleri incelendiğinde pankreas kanserinde O kan grubunun, malign melanom ve böbrek tümörlerde ise A kan grubunun daha yüksek oranda olduğu görüldü. Sağlıklı kişilere göre ileri yaş, A ve O kan gruplarının kanser hastalığı için bağımsız prediktif faktörler olduğu görüldü.

Browse

Browsing by Issue Date