Çalışanların, iş yerlerinde karşılaştıkları etik olmayan durumları raporlama eğilimleri ve bir uygulama

Abstract

İşyerlerinde meydana gelen etik dışı olayları raporlama konusu (whistleblowing) birçok ülkede, özellikle de İngilizcenin anadil olduğu Amerika Birleşik Devletleri, Yeni Zelanda, Avustralya ve İngiltere gibi ülkelerde gerek akademik gerekse de iş dünyası başta olmak üzere oldukça geniş bir çalışma alanına yayılmıştır. Ülkemiz için yeni sayılabilecek bir kavram olsa da whistleblowing konusu; yolsuzlukların, savurganlığın, dolandırıcılığın, görevi kötüye kullanmanın, ahlak dışı davranışların ve her türlü ayrımcılığın ortaya çıkarılmasındaki etkinliği sayesinde yavaş yavaş kendine saygın bir yer edinmeye doğru ilerlemektedir. Bu çalışma, kamu veya özel sektör ayrımı olmaksızın çalışanların şahit oldukları etik dışı olayları gerekli mercilere nasıl ve ne şekilde ilettiği veya hangi nedenlerden dolayı sessiz kalmayı tercih ettiklerini, raporlama eylemini gerçekleştirenlerin özellikleri, karşılaştıkları güçlükler ve aldıkları tepkiler ile bu kişilerin korunmasını teorik olarak incelenmiş ve daha sonra yapılan anket çalışması ile niteliksel olarak değerlendirilmiştir. Hastanelerde örgütsel bağlılık, yönetim, iletişim, birim işleyişi, genel işleyiş, raporlama ve hata karşısında gösterilen davranış biçimi algılarının irdelendiği bu ankette katılımcılar demografik ve mesleki özellikleri bakımından incelenmiş, sonuç olaraksa çalışanların etik dışı eylemleri raporlama kararını vermelerinde bu etkenlerin belirleyici rol oynadığı ortaya çıkmıştır.

Whistleblowing; reporting unethical cases which occurs at workplaces, has been spreaded on a very wide studying area aheaded by business and academical community in too many countries; especially where English is the mother tongue; USA, New Zealand, Australia and England. Despite it can be rated as a new concepiton for our country; whistleblowing subject is leisurely heading to have a prestigious place by it's efficiency on exposing corruption, profusion, fraudalent acts, professional misconduct, amoral behaves and every kind of discrimination. This study has theorically examined how and which way the employees -no matter government or private employee- transmit the unethical cases that they have witnessed or with which reasons they prefer to keep quiet, the characteristics of reporters, difficulties and reactions they have faced and their protection; and afterwards it's evaluated exclusively by an overall survey. In this survey, which explicates organizational loyalty, management, communication, personal execution, general execution, reporting and perception of behaviour patterns in case of mistake at hospitals, participants has been examined in view of demographic and occupational points; accordingly it came out that these factors plays a key part on employee's decision making on reporting amoral actions.