İnsan haklarının kültürel arka planına felsefi bir yaklaşım

Abstract

20. Yüzyıl insanlığın iki büyük dünya savaşma, soykırımlara, toplu katliamlara, bölgesel savaşlara ve şiddete tanık olduğu bir yüzyıl olmuştur. İşte 10 Aralık 1948 yılında ilan edilen İnsan Haklan Evrensel Bildirgesi insanlığın yaşamış okluğu bu acı deneyimlerin sonucunda ulaştığı ortak bir başarıdır. Bu bildirge ile amaçlanan insana hak ettiği değerin verilmesi gerekliliğidir. Ne var ki bu bildirgenin ilanından itibaren geçen süre içerisinde insan hakları ihlalleri devam etmekte ve yapılan çalışmalar yetersiz kalmaktadır. O halde burada sorulması gereken soru insan haklarının korunmasının niçin gerçekleşemediğidir. Bu çalışmanın çıkış noktasını oluşturan bu nedenlerden biri Batıh-olmayan ülkelerce kendi kültürlerine, değerlerine uymadığı gerekçesiyle "insan haklarının evrenselliğinin" reddedilmesidir. Şu toplumlar Batının insan hakları ile kendi kültürünü zorla dayatmaya çalıştığını dolayısıyla bu hakların kendi standartlarına uymadığını dile getirirler. Bu nedenle tezin birinci bölümünde insan haklan düşüncesine temel olduğu düşünülen tarihsel arka planına -filozofların "hak", "adalet", "doğal hukuk" ve "devlet** görüşlerine- yer verilmiştir. İkinci bölümde insan haklarının evrensel olmadığını söyleyen görüşler anlatılmıştır. Bu bölümde amaç insan haklarının farklı öncüllerden hareketle; örneğin kültürle temellendirilmek istenmesinin ne tür problemlere yol açacağına işaret etmektir. Son bölümde ise insan haklarının temellendirilmesinin insanın değerinin bilgisinde hareketle yapıldığı takdirde insan olan herkes için olduğu dolayısıyla insan haklarının evrensel bir düşünce olduğu gösterilmeye çalışılmıştır.