Cumhuriyet dönemi kent parkları: Bursa Kültürpark örneği

Abstract

Bu çalışma tarihsel olarak 1950’den sonra açılmış olsa da İzmir Kültürpark’ın konseptini takip ettiği için ruhen Cumhuriyet dönemi kent parkları içinde sayabileceğimizi savunduğumuz Bursa Kültürpark’ın kuruluşunu, gelişme ve değişme sürecini; şimdiki haline nasıl geldiğini konu edinmekte olup bu hususta Kültürpark’ın değişimine tanıklık edenlerle yapılan derinlemesine görüşmeleri ihtiva etmektedir. Bu sadece bir peyzaj mimarlığı ya da çevre düzenleme çalışması değil sosyoloji ana bilim dalında yapılan bir yüksek lisans tezi olduğu için, kent parklarının kuruluşundan öncesini yani bahçe ve mesire alanlarının tarihini de teze konu ettik. Sosyoloji talebeleri olarak biliyoruz ki bir şeyi sosyolojinin gündeminde değerlendirmek için o şeyin tarihini incelemek gerekir. Sosyoloji eğer “toplum hakkında felsefe” ise bu toplumun eğlence alanlarını, mesire yerlerini, bahçelerini, parklarını ve meydanlarını nasıl inşa ettiğini; neyi düşünerek ve neden öyle inşa ettiğini incelememiz gerekir. Toplumların bahçe tasarımları arasındaki farkları ve benzerlikleri, bütün dünyada bahçeden kent parklarına giden tarihsel süreci ve Türkiye’de kent parkı kavramının gelişimini bu sebeple inceleme gayreti içinde olduk. Son olarak da Bursa’da modern anlamda ilk kent parkı vasfına sahip olan ve İzmir’den sonra Türkiye’de Kültürpark ismiyle kurulan ilk park olan Bursa Kültürpark’ını teze konu ettik. Bunu yaparken nitel yöntemlerle hareket ettik ama literatür taraması yaparken daha öncesinde Kültürpark hakkında yapılan nicel araştırmaları da teze komu etme gereği duyduk. Böylece tarihsel değişim sürecini kesintiye uğratmadan ilk bahçe anlatılarından tutup günümüz kent parklarına kadar yansıtmaya gayret ettik. Bu minvalde tezimizin amacı kısaca dünyadaki ilk bahçelerden bugünkü kent parklarına kadar sürekliliği hiç bozmadan insanların bahçeye ve parka yüklediği anlamdaki değişimin izini sürmektir.

This study examines the establishment, development and change process of Bursa Kültürpark, which we argue can be considered among the urban parks of the Republic period since it follows the concept of İzmir Kültürpark, although it was historically opened after 1950; how it came to its current state; and includes in- depth interviews with those who witnessed the change of Kültürpark. Since this is not only a landscape architecture or landscaping study but also a master's thesis in the department of sociology, we have also included the history of gardens and recreation areas before the establishment of urban parks in the thesis. As sociology students, we know that in order to evaluate something on the agenda of sociology, it is necessary to examine the history of that thing. If sociology is "philosophy about society", we need to examine how this society built its entertainment areas, recreation areas, gardens and squares; what they were thinking about and why they built them that way. For this reason, we have tried to examine the differences and similarities between the garden designs of societies, the historical process leading from gardens to urban parks all over the world, and the development of the concept of urban parks in Turkey. Finally, we have made Bursa Kültürpark, which is the first modern urban park in Bursa and the first park established in Turkey under the name of Kültürpark after İzmir, the subject of our thesis. While doing this, we used qualitative methods, but while conducting a literature review, we felt the need to include the quantitative studies previously conducted on Kültürpark in our thesis. Thus, we tried to reflect the historical change process without interruption, from the first garden narratives to today's urban parks. In this context, the aim of our thesis is to briefly trace the change in the meaning that people attribute to gardens and parks, from the first gardens in the world to today's urban parks, without breaking the continuity.