Bilgi sosyolojisi ve Karl Mannheim

Abstract

Elinizdeki çalışma, çoğunlukla Mannheim'ın bilgi sosyolojisi olarak adlandırmaya alıştığımız düşünce sistemine ilişkin birkaç imaj üretmeye adanmıştır. Diyebiliriz ki, bilgi sosyolojisi ele aldığı problemleri tarihsel, toplumsal ve politik bir akışın içerisine yerleştirmeyi başardığı ölçüde sosyoloji biliminin en acımasız ifade biçimi olarak ortaya çıkar. Bilgi sosyolojisi genel olarak toplumdaki, daha belirgin olarak da sosyolojideki bir krizin teşhisidir. "Bilgi"" problemi Mannheim'ın bilgi sosyolojisi düzleminde neredeyse bir ânda bir "akış" ve "eylem" problemine dönüşür. Çünkü Mannheim klasik epistemolojinin aksine, bilgi problemini yapısal bir problem olarak değil, daha çok politik bir problem olarak görür. Bununla bağlantılı olarak Mannheim çelişkilerin, karmaşık olanın hakkını da vermek ister ve bunu istediği ölçüde çelişkilerden kurtulmayı bir amaç olarak edinen "epistemolojik grameri" eleştirir. Mannheim devletin kurumsal çatısı ile aygıtlarından apayrı bir alan olarak tasarladığı "politika"ya derinlemesine nüfuz edecek bir bilimin olanaklarını da araştırır. Ve böylesine bir bilim epistemolojik gramerle kurulamaz. Mannheim'ın düşüncesinde bilimsel politikayı icat etmekten yana en uygun grup "yüzergezer entelijensiya"dır. Epistemolojik gramer ise politika alanında topyekün işlevsiz bir haldedir.