Seyirci kalma etkisi ile örgütsel muhalefet arasındaki ilişkide örgütsel destek algısının aracılık etkisi: Hava taşımacılığı sektöründe bir araştırma

Abstract

Seyirci kalma etkisi birden fazla kişinin var olduğu her ortamda oluşabilmektedir. Örgütlerde birden fazla kişinin bir araya gelerek oluşturdukları yapılar olması nedeniyle seyirci kalma etkisinin gözlenmesi son derece doğaldır. Ancak, seyirci kalma etkisi yazında sosyal psikoloji alanında incelenmesine rağmen örgütsel davranış alanında yeterince incelenmediği görülmektedir. Çalıştıkları kurum içerisinde bireyler birtakım memnuniyetsizlik doğuran durumlara, adil olmayan uygulamalara ve hatta zorbalığa varan davranışlara şahit olmalarının yanı sıra örgütsel aksaklıklara, potansiyel fırsatlara ve yolsuzluklara da şahit olmaktadırlar. Söz konusu sorunların çalışanlar tarafından yöneticilere bildirilme sürelerindeki gecikmeler sorunların katlanarak karmaşıklaşması ve örgütün daha büyük zarar görmesi ile sonuçlanmaktadır. Bu gecikmelerin potansiyel nedenleri, bireylerin misilleme yaşamaktan korkmaları ya da ilgisiz (bana dokunmayan yılan bin yaşasın) olmaları şeklinde açıklanabilir. Yukarıdaki açıklamalardan yola çıkılarak mevcut çalışmada, havacılık sektöründe hizmet sağlayıcı örgütlerde seyirci kalma etkisinin tespit edilmesi, örgütsel muhalefet davranışıyla nasıl bir ilişkisinin olduğunun ortaya koyulması ve bu ilişkide çalışanların algıladıkları örgütsel desteğin aracılık rolünü tespit etmek amaçlanmıştır. Bu kapsamda, araştırma İstanbul bölgesinde hava taşımacılığı sektöründe faaliyet gösteren örgütlerde çalışan n=248 katılımcıdan toplanan veriler ile gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler, SmartPLS4 programıyla yapısal eşitlik modelleme analizi ile analiz edilmiş ve yorumlanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular neticesinde seyirci kalma etkisiyle örgütsel muhalefet arasında negatif yönlü bir ilişki olduğu ve bu ilişkide örgütsel destek algısının da aracı role sahip olduğu ortaya koyulmuştur.

The bystander effect can manifest in any environment where multiple individuals coexist. In organizational settings, characterized by the convergence of numerous individuals, the occurrence of the bystander effect is quite natural. Despite being extensively studied in social psychology literature, the bystander effect has not received sufficient attention in the field of organizational behavior. Dissatisfaction-inducing circumstances, unfair practices, and even behaviors escalating to bullying, coupled with organizational dysfunctions, potential opportunities, and instances of corruption are witnessed by employees within their respective institutions. Delays in reporting these issues to management contribute to the complications and exacerbation of problems, ultimately resulting in greater harm to the organization. The potential reasons for these delays include individuals fearing retaliation or adopting an indifferent "not my problem" attitude. Building upon these observations, this study aims to identify the bystander effect in service-provider organizations within the aviation sector, elucidate its relationship with organizational dissent behavior, and ascertain the mediating role of employees' perceived organizational support in this relationship. The research collected data from n=248 participants working in aviation organizations in the Istanbul region. The gathered data were analyzed and interpreted using Structural Equation Modeling analysis with the SmartPLS4 program. Findings from the study indicate a negative relationship between the bystander effect and organizational dissent, with organizational support perception playing a mediating role in this relationship.