Bursa İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi İktisat Fakültesi Dergisi

Permanent URI for this communityhttps://hdl.handle.net/11452/18599

Browse

Now showing 1 - 20 of 26

Alman ve Türk hukukunda satımın kira akdine etkisi
(Bursa Üniversitesi, 1980) Karapınar, İsmail
Günümüzdeki toplum hayatında kiralayan-kiracı ilişkisi gittikçe yoğunlaşan bir önem arzetmekte ve çözülmesi gereken birtakım sorunları da birlikte getirmektedir. Örneğin Kira akdinin devam ettiği, yürürlükte bulnduğu bir zamanda (esne da), Kiralananın mülkiyetinin üçüncü bir şahsa (kişiye) satun, trampa veya hibe gibi bir hukuki muamele (işlem) ile devredilmesi halinde, özellikle çözülmesi gereken bir problem ortaya çıkmaktadır.
Modeller ve karar verme
(Bursa Üniversitesi, 1980) Öztürk, Ahmet; Uludağ Üniversitesi/İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.
İktisatçılar yöneticilerin karar analizlerinde modellerden yeterince yararlanmadıklarından yakınırlar. Açıklıkla ifade edebiliriz ki, son yıllarda yöneticiler, ekonomik, teknolojik mali ve pazarlama sorunlarının çözümünde bir araç olarak modeller den yararlanmaya başlamışlardır. Yöneticileri artan bir şekilde model kullanmaya zorlayan neden bir bakıma işletmelerin içinde bulunduğu pazar düzenidir. Çünkü yönetici, işletmesine sağladığı kâr ve verimlilik oranına göre yetki ve gelir düzeyini yükseltebilir.
Bir vergi güvenlik tedbiri olarak ortalama kar hadleri müessessesi
(Bursa Üniversitesi, 1980) Palamut, Mehmet E.; Uludağ Üniversitesi/İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.
Vergicilik yönünden, içerisinde yaşadığımız çağın temel niteliklerinden biri, «Vergilemenin, yükümlünün vereceği bilgilere göre yapılmasıdır» (1). Bu şekilde bir vergilemeye (beyan usulüne) gidilmiş olması, olağandır. Çünkü vergi, Devlet'in müeyyide kudretine dayanarak, şahıslardan onların ödeme güçlerine oranla zorunlu ve karşılksız olarak alınan parasal ödemedir. Herkesin ödeme gücünü belirleyen elemanları (gelir, servet ve harcama) en iyi bilen, o güce sahibolan kişinin yine kendisidir. Bu gücün -gerçeğe en yakın bir biçimde- İdare tarafından tam olarak bilnmesine ve tesbitine, çoğu kez imkan yoktur. Örneğin, mükellef X'in 1979 takvim yılında ne miktarda gelir sağladığını ve sözkonusu yılda sahib olduğu servetin serbest piyasa fiyatıyla hangi değere ulaştığını, yine ancak X bilir. Her ne kadar, İdare'nin X'in ödeme gücünü tam olarak yakalama konusunda ehliyet ve yetkisi varsa da, bu vergi ilkesi ve tekniği yönünden, pek tutarlı ve tercih edilen bir durum değildir. Kaldı ki beyan usulünün, bir taraftan objektif ölçülerden hareket edilerek vergi tarhının gerçekleştirilmiş olması nedeniyle, «yükümlü ile vergi yönetimi arasındaki uyuşmazlıkları ortadan kaldırmak; diğer taraftan da, Devlet için önemi büyük olan «vergi gelirlerinde artış meydana« (2) getirmek gibi fonksiyonları vardır.
Enflasyonla mücadelede para politikasının etkinliğini artıran ve azaltan bazı kuramsal faktörler
(Bursa Üniversitesi, 1980) Parasız, M. İlker; Uludağ Üniversitesi/İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi/İktisat Bölümü.
Aşağıdaki satırlarda para kuramına son yirmibeş yıl için de getirilen katkıların ışığında para politikasının etkinliğini artıran ve azaltan bazı faktörlere değinilmeğe çalışılacaktır. Özellikle böyle bir konuyu ele almamızın asıl amacı son yıllarda Türk ekonomisinin içinde bulunduğu hızlı enflasyonun kontrolünde 24 Ocak 1980 tarihinde yürürlüğe konulan para politikası önlemlerinin ne gibi kuramsal yaklaşımlarla ilişkili olduğunu ortaya koymak olacaktır. Bu noktada kişisel yanılgılarımızın her zaman olabileceğini de peşinen kabul ettiğimizi belirtmek isteriz.
Türk ticari banka sisteminde gelişmeler
(Bursa Üniversitesi, 1980) Parasız, M. İlker; Uludağ Üniversitesi/İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi/İktisat Bölümü.
Türk Banka sistemi 1980 yılı sonunda biri emisyon bankası, dördü kalkınma ve yatırım bankası, sekizi ihtisas bankası, dördü yabancı banka ve yirmiyedisi de ticaret bankası olmak üzere 44 bankadan oluşmaktadır. Merkez Bankası ve mevduat toplamayan kalkınma ve yatırım bankaları gözönüne alınmazsa, ticari banka görünümünde 39 bankanın faaliyet yaptığını söyleyebiliriz.
Para istemi : Türkiye için bir deneme
(Bursa Üniversitesi, 1980) Kayan, Selçuk
Ekonomide istem konusu, özellikle bir mala olan istem şeklinde ifade edilmez. Yani otomobil istemi, televizyon istemi şeklinde anlatımlara rastlanmaz. İstem, genel olarak anlatılır, tanımlanır ve bu tanımdan çeşitli mal ve hizmetlere olan istem çıkarılabilir. İstemin anlatımında da genellikle kişilerin çeşitli malları kullanmaktan ne derece doyum sağladıkları düşünülür ve bu doyum derecesinden piyasadaki mallara ve hizmetlere olan istem bulunur.
Türk hukukunda örf ve adetlerin dünkü ve bugünkü yeri ve ticari hayattaki önemi
(Bursa Üniversitesi, 1980) Binatlı, Yusuf Ziya
Sözlük anlamı bakımından «Örf» ile «Adet» genellikle birlikte söylendiği zaman aynı anlamda kullanılır. Oysa kök bakımından her iki kavram ayrı ayrı anlamlara gelmektedir.
Osmanlı döneminin iktisadi ve hukuki bir müessesesi
(Bursa Üniversitesi, 1980) Binatlı, Yusuf Ziya
Gedik, Osmanlı dönemi iktisat tarihinin inceleme dışı kalmış yüzlerce konusundan biridir. O dönemde yaşamış tarihçilerimiz ve vak'a nüvisler, kaleme aldıkları yapıtlarını genellikle savaşlara ve andlaşmalara ayırmışlar, imparatorluğun ekonomik yapısına hemen hemen hiç değinmemişlerdir. Bu yüzdendir ki Osmanlı döneminin gerçek ve noksansız iktisat tarihi bugüne dek yazılamamıştır. Her nekadar 1923 yılından bu yana yetişmiş iktisatçı ve araştırmacılardan pek azı tarafından Osmanlı imparatorluğunun ekonomik yapısı üzerinde inceleme yapılmışsa da bu çalışmalar gerçekten bir Türk iktisat tarihi meydana getirecek nitelikte bulunmamaktadır. Bu yönde yapılan çalışmalar genellikle dar konuları kapsamakta, dolayısıyla Osmanlı imparatorluğu'nun ekonomik düzeninin Perspektifini vermekten uzak bulunmaktadır. Kuşkusuz o dönemin iktisat tarihini eksiksiz yazmak kolay değildir. Batı kaynaklı yapıtlardan biteviye faydalanma alışkanlıkları olan ve bizzat araştırma yapma yeteneklerini kullanamayan iktisatçılarımız, batılı iktisatçıların yapıtlarında Osmnlı dönemi ekonomik düzeni için fazla bir şey bulamayacaklardır. Yerli yapıtlarımızda ise ancak yama olarak kullanılabilecek bilgi bulnmaktadır. O halde böyle bir tarihin yazılması için kesinkez arşiv çalışması yapılması, bunun da bireysel değil kollektif bir çalışmaya yönelik olması gereklidir.
Endüstri ve tarım
(Bursa Üniversitesi, 1980) Cepede, Michel; Palamut, Mehmet E.; Uludağ Üniversitesi/İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.
Tarım-endüstri ilşkileri, «endüstri» hatta «endüstri öncesi» olarak betimlenen otplumun temel sorunlarından birini oluştururlar. Anılan toplumda tarım, benzer bir toplumda kendini vurgulayan özdeş niteliklerden de farklı, hatta çoğu kez sözkonusu yapının sürekliliği ve gelişimiyle çelişkili birtakım nitelikler taşır. Bu niteliklerden bazıları salt tarımsal kesime özgün olmayıp, aynı biçimde sanat ve tecim için de geçerlidirler. Oysa, «tarımsal» üretim zorunlu birtakım mal ve hizmetlerin önemli bir oranını sağlamak ve piyasaya da kaçınılmaz emek gücünü kazandırmak suretiyle, tarımın kendi içindeki işletmeler, «Agribusiness (1) adıyla anılan çağdaş tarımsal işletme ortamına -görünüşte daha kolaylıkla- yerleşirler.
Klasik uluslararası ticaret teorisi ve azgelişmiş ülkeler
(Bursa Üniversitesi, 1980) Myint, Hla; Ertürk, Emin; Uludağ Üniversitesi/İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.
Geçmişte uluslararası ticaretin klisik teorisinin azgelişmiş ülkelere uygulanabilirliği üzerinde önemli miktarda münakaşa oldu (2). Bu ihtilaftaki karmaşıklıklar aşağıdaki gibi saptanabilir. Muhalifler, 19. yy ticaret örneğini göstererek, azgelişmiş ülkelerin ihracatının hammaddeler, ithalatının da mamul mallar olması dolayısıyle, klasik uluslararası ticaret teorisinin bu ülkelerin kalkınmasında zararlı olduğunu iddia etmekle işe başladılar. Fakat bu iktisatçılar iddialarını direk olarak isbatlama yerine elverişsiz ticaret örneğinin sorumluluğunu taşıdıkları için hükücumlarını klasik teoriye yönelttiler. Ortodoks iktisatçılar hem gelişmiş hem de azgelişmiş ülkelere uygulanabilirliğini iddia ettikleri karşılaştırmalı maliyetler prensibini tekrarlayarak klasik teorinin savunmasına yöneldiler.
Faiz oranları ve para politikası
(Bursa Üniversitesi, 1980) Gibson, William E.; Parasız, M. İlker; Uludağ Üniversitesi/İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi/İktisat Bölümü.
Ekonomistler arasında para stokundaki bir artışın faiz oranlarını düşüreceği şeklinde yaygın bir kanı vardır. Tobin tarafından da vurgulandığı gibi (1947), bu sonuca faiz oranlarıyla talep edilen para miktarı arasındaki likidite -tercihi ilişkisi göz önünde tutularak varıldığı görülmektedir.
Yatırım indiriminde bir sorun
(Bursa Üniversitesi, 1980) Özel, Hakkı; Uludağ Üniversitesi/İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.
Ülkeler iktisadi gelişmelerini sağlayabilmek için yatırım yapmak durumuyla karşı karşıyadırlar. İster merkezi plana da yanan sosyalist ekonomiler, ister piyasa mekanizmasına dayanan kapitalist ekonomiler iktisadi büyüme ve kalkınma hızını belli bir seviyede tutabilmek için yaptıkları yatırımların büyüklüğü ve sektörler arası dağılımı arasında bir denge sağlamak zorundadırlar: Yatırımlar ve bunun sektörel dağılımı sosyalist ekonomilerde merkezi ve emredici bir plana bağlı olduğundan bu ekonomilerde yatırımı teşvik tedbirlerinden söz edilemez. Piyasa mekanizmasına dayanan kapitalist ekonomilerde yatırımlarla ilgili kararlar bir iktisadi kalkınma planına dayandırılsa bile, bu planın önerileri kamu kesimi için emredici nitelikte olabilir. Özel kesim için yatırımlarla ilgili kararlarda kalkınma plan önerilerinin emredici özelliği kalkmaktadır, ve geniş ölçüde müteşebbislerin istikbal hakkındaki düşünceleri, bekleyişleri, talep tahminleri politik ve ekonomik istikrar, yönetici personel, hammadde, enerji, pazarlama imkânları gibi konular müteşebbisler üzerinde etkin rol oynar. Bu ve benzer unsurlar mevcut olmadığında müteşebbislerin yatırım yapma imkanları zayıflamaktadır. Ancak bu unsurların az veya çok mevcut olmaları halinde müteşebbisleri belirli sektörlere yatırım yapmalarını sağlayacak teşvik unsurlarından söz edilebilir. İşte bu yatırımları teşvik tedbirlerinden biri de yatırım indirimidir. Şu halde bu incelememizin konusunu yatırım indirimi tatbikatında yatırım indirimi münhasıran öz sermayeden sağlanan veya karşılan yatırım miktarına uygulanmalıdır, deyiminin tanımı ve kapsamını açıklamaktan ibaret olacaktır. Ancak bu konuya açıklamadan önce kısaca yatırım indirimi ve özsermaye kavramları hakkında bilgi vereceğiz.
Öğrencilerin edatları kullanmalarına yardımcı olma
(Bursa Üniversitesi, 1980) Buckingham, Thomas; Denizli, Okut Gülgün
İngilizce çalışan öğrenciler edatların kulanılmasıyla ilgili bir çok sorunlarla karşılaşırlar. Kimi edatı tümüyle atarlar. Kimi de yanlış edat kullanırlar. Birinci türde bir yanlış bazı dillerin olaylarla gözlemler arasındaki ilişkileri vermede bu edatları kullanmamalarından ileri gelir. İkinci tür bir yanlış ise çoğu kez ana dilden gelen edatları çevirme alışkanlığından kaynaklanır.
Uluslararası fiyat mekanizmasında bazı sunuş uygulamalar
(Bursa Üniversitesi, 1980) Harberger, A. C.; Aksu, Halil
İnanıyorumki, bütün Dünya ülkeleri 1930 buhranından acı bir ders aldılar. 1930 yılındaki para ve mali yönetimin işleyişi bu bunalımın nedeni oldu ve bunalım uluslararası çoğaltan mekanizması (international multiplier mechanism) aracılğıyla ülkeden ülkeye yayıldı. Bu durumu, her bir ülkenin kendi başına çözümlemesi yerine, uluslararası çabalar ile uluslararası para fono kuruldu ve aynı fon; dış ödemeler dengesizliği nedeniyle uygulanamıyan tam istihdam politikasını, her ülke için sağlama amacını güttü.
Tarımsal gelir vergisi dayanağının belirsizliği
(Bursa Üniversitesi, 1980) Palamut, Mehmet E.; Uludağ Üniversitesi/İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.
Tümel anlamda gelir, üretim-tüketim süreci sırasında ekonomik yaşama katılan tüm üretim öğelerinin sağladıkları parasal değerdir. Vergisel açıdan gelir, ödeme gücü yaratması nedeniyle, bir vergi konusudur. Kuşkusuz vergi konusunu oluşturan gelir, oldukça geniş bir kavram olup, değişik türdeki ekonomik uğraşılardan kaynaklanmaktadır. Sözkonusu uğraşılardan biri de tarımdır
Kadın muhasebecilerin işe alınması
(Bursa Üniversitesi, 1980) Rayburn, L. Gayle; Dirimtekin, Tuğrul; Uludağ Üniversitesi/İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.
Kadın hakları konusundaki gelişmelerle birlikte birçok kadın muhasebeciye iş kapıları açılmıştır. Kadınlar hakkındaki önyargılar silinmiş firmalar kadın muhasebecilere görev vermişlerdir. Bununla beraber, kadın hesap uzmanları erkeklerle aynı düzeye gelebilmek ve haklarındaki önyargıyı en aza indirebilmek için mücadele etmek zorundadırlar.
Kamusal borç yönetiminde gizli amortisman ve bunun Türk uygulamasındaki yeri
(Bursa Üniversitesi, 1980) Palamut, Mehmet E.; Uludağ Üniversitesi/İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.
içerisinde yaşadığımız çağı özellikle maliyeciler ve iktisatçılar yönün den- betimleyen, iki önemli olgu vardır: Kamusal harcamalarda gözlemlenen sürekli artış ve enflasyon. Her ne kadar, birinci olgunun gösterdiği sürekli artış eğiliminde (trendin de) ikinci çağdaş olgunun rolü varsa da, bu çığ gibi tırmanışta asıl etken, kuşkusuz, klasik maliye anlayışındaki derin değişim ve Devletin borçlanması konusunda getirilen yeni yaklaşım biçimidir. Çünkü, öncellerinin maliyeye ilişkin dar ve oldukça katı düşüncelerini kökten sarsan çağdaş yaklaşım biçiminde, kamusal harcamaların sınırlılığı, Devlet bütçelerinin denkliği, Devletin ancak olağanüstü durumlarda uzun süreli borçlanabilme olanağı, tarafsız maliye, kamusal harcamaların dolaylı vergilerle karşılanması gibi ilkeler den büyük ödünlerin verilmiş olması, hatta bunlardan bazılarının reddedilerek, sözkonusu ilkelerin çağdaş toplumsal oluşum ve gereksinimlere göre yeniden düzenlenmeleri; çağın sosyo-ekonomik politikasının bir gereği olarak, bunların yeni nitelik ve içerik kazanmalarıdır.
Leontief modelinin bir markov zinciri içinde incelenmesi
(Bursa Üniversitesi, 1980) İlhan, İsmail
Markov zincirleri, olasılık kuramının sosyal bilimlere uygulanışında, değerli bir araç olma yolunda gün geçtikçe artan bir öneme sahip olmaktadır. Markov zincirlerinin, bağımlı olasılıkların bir ifade şekli olduğu göz önüne alındığında uygulama alanlarının genişleyebilme imkânı hakkında bir kanıya varılabilir. Bir markov zinciri bilinen bir durumdan veya durumlardan belli olasılıklarla bir başka durum veya durumlara geçen (dönüşen) olay ya da olayların ilk adımı (veya dönemi)izleyen adımlar sonunda erişecekleri durumların olasılıklarını adım adım takipetme olanağı verebilmektedir. Bu analize girişmeden önce markov zincirlerinin temel unsurlarına ve özelliklerine kısaca değinmek gerekmektedir.
Alman emekçi odaları ve sendikalarla ilişkileri
(Bursa Üniversitesi, 1981) Karapınar, İsmail
Federal Almanya'nın iki Federe Devletinde (Saarland ve Bremen'de) Emekçi Sendikaları yanında özel Emekçi Temsilcilikleri (Saarland'da Çalışma Meclisi=Odası, Bremen'de Emekçi Odaları=Meclisi) bulunmaktadır.
Tüzel kişiliği olmayan dernek ile adı ortaklığın mukayesesi
(Bursa Üniversitesi, 1981) Karapınar, İsmail
Alman Hukukunda «Hükmi şahsiyeti olan cemiyetler yanında birde «tüzel kişiliği olmayan dernekler vardır. Alman Medeni Kanununun 54. maddesinin 1. cümlesine göre, şirketler (ortaklıklar) hakkındaki hükümler, hükmi şahsiyeti (tüzel kişiliği) olmayan cemiyetlere, (derneklere), de uygulanır. Tüzel kişiliği olmayan dernek, üyelerinin değişmesinden etkilenmeyen, onlardan ayrı, bağımsız ve pek çok hususlarda tüzel kişiliği haiz cemiyetlerden farksız olan bir birlik olarak yapısı itibariyle Medeni Hukukdaki Adi Şirketten (ortaklıktan) ayrılmaktadır. Zira Tüzel kişiliği olmayan Dernekte her bir üyenin bireysel (ferdî) kişiliği, birliğin mevcudiyeti için önemli (esaslı) bir unsur değildir. Diğer üyeler mevcut olduğu müddetçe, bir üyenin dernekten ayrılması veya ölümü, kaideten birliğin varlığını etkilemez. Her üyenin kişiliği, cemiyetin pratik amaç ve örgütüne (teşkilâtına) nazaran (göre) arka (geri) planda kalmaktadır.

Browse

Browsing by Issue Date