İbn Rüşd’ün felsefe-din çözümlemesinin Aristotelyen kökenleri üzerine

Abstract

Bu makale, İbn Rüşd’ün felsefe ve din arasındaki münasebetlere ilişkin geliştirdiği ve etkileyiciliğini hala sürdüren çözümlemelerin dayandığı temel postülatların, bizzat Aristoteles’in metinlerinde mevcut olup olmadığını araştırmaktadır. Kuşkusuz İbn Rüşd, yalnızca Aristoteles’i değil, kendisinden önceki –Farabi, İbn Sina ve İbn Bacce gibi- önde gelen İslam filozoflarını incelemiş ve onlardan da geniş ölçüde yararlanmıştır. Mamafih İbn Rüşd’ün, akıl yürütme türlerine ilişkin sınıflaması ve dinî hitabın, hakikati, tüm akıl yürütmelere göre farklı boyutlarda ifade ettiği iddiası – her ne kadar işlenmemiş biçimde olsa da- Aristoteles’te mevcuttur. Sonuç olarak İbn Rüşd’ün felsefe-din çözümlemesi, en azından temelde, Aristotelyen felsefenin oldukça geliştirilmiş bir tavrı olarak görülebilir.

This paper studies whether Ibn Rushd’s basic postulates which he developed on the relations of philosophy and religion and his analysis based on, exist in the texts of Aristotle. Sure he examined not only Aristotle but also major Islamic philosophers be- 244 fore him such as al-Farabi, Ibn Sina and Ibn Bajjah and took advantage of them largely. However Ibn Rushd’s classification of types of reasoning and the claim that the religious discourse expresses the truth in different dimensions according to all reasoning exist in Aristotle though in an unlabored form. Consequently Ibn Rusd’s analysis of philosophy and religion can be viewed as a quite developed form of Aristotelian philosophy at least in its base.