Abdulkâdir el-Fâsî el-Fihrî ve Arap dilbilimine katkısı

Abstract

Modern anlamda Arap Dilbilim çalışmaları XX. yy.'ın ikinci yarısı ile hız kazanmıştır. Modern dilbilim yaklaşımlarından biri olan Üretici Dönüşümsel Dilbilgisi Kuramının Arap Dilindeki gelişimi, iki aşamada gerçekleşmiştir. Mişel Zekeriyyâ, Davud Abduh, Mazin el-Va'r gibi dilbilimciler, ÜDD kuramının modüllerinden olan Standart Kuram ve Genişletilmiş Standart Kuram çerçevesinde dar kapsamda çalışmalar yapmışlardır. Arap dili verilerinin ÜDD kuramlarının yöntem ve teknikleriyle betimleyici bir şekilde ele alınması ve bu sadette daha kapsamlı çalışmalar yapılması Faslı dilbilimci Abdukâdir el-Fâsî el-Fihrî (d. 1947-) eliyle olmuştur. Fâsî'nin dilbilim çalışmaları, ÜDD'nin ilke ve parametrelerine paralel olarak gelişmiştir ve bu çalışmalar, kuramın Arap dilbilimine uygulanabilirliği noktasında önem taşımaktadır. Bu çalışmada ÜDD bağlamında Abdulkâdir el-Fâsî el-Fihrî'nin eserleri ve dilbilim görüşleri incelenmiştir. Bu bağlamda ilk olarak ÜDD'nin ilke ve parametreleri ele alınmış ve buna ek olarak Arap dilindeki ÜDD çalışmaları üzerinde durulmuştur. Daha sonra Fâsî'nin bu konuda ortaya koyduğu eserler incelenmiş ve dil tasavvuru hakkındaki kanaatleri ele alınmıştır. Son olarak da Fâsî'nin ele aldığı bazı meseleler, Chomskyci bakış açısı bağlamında karşılaştırmalı olarak ele alınarak Arap dilbilimine katkısı ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Modern Arabic linguistics studies gained momentum in the second half of the XX. century. Development of the Generative-Transformational Grammar Theory in Arabic linguistics, which is one of the modern linguistics approaches, took place in two stages. Initially, some scholars such as Michel Zakaria, Daud Abduh, Mazen al-Var carried out narrow-scope studies within the scope of the two moduls of the Generative-Transformational Grammer Theory; Standard Theory and Extended Standard Theory. Yet then, Moroccon linguist Abdelkader Fassi Fehri (b. 1947-) has descriptively approached to the data of Arabic language with the methods and tecniques of GTG Theory and more comprehensive studies have been made in his hands. The linguistics studies of Fassi have improved in paralel with the principles and parameters of the GTG and these studies have great importance on the applicability of theory into Arabic linguistics. This work examines the works and linguistic views of Abdelkader Fassi Fehri within the context of GTG. In this context, at first, principles and parameters of GTG is discussed and additionally, GTG studies in Arabic are studied. Then, the works of Fassi on the subject are researched and his opinions on the perception of language are analysed. Finally, contribution of some matters which Fassi dealt with to Arabic linguistics is attempted to be revealed by comparision with the approach of Chomsky.