İvesi koyun ırkının Orta Anadolu Bölgesinde başlıca verim özellikleri ve adaptasyon kabiliyeti

Abstract

Bu araştırma, İvesi ırkının Orta Anadolu Bölgesinde başlıca verim özelliklerini ve adaptasyon kabiliyetini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Dölverimi özelliklerinden östrus, gebelik, doğum, tek doğum, ikiz doğum, abort ve kuzu oranları sırasıyla %100, %93.8, %90.5, %79.7, %20.3, %1.4 ve %108.8 bulunmuştur. Bir doğuma düşen kuzu sayısı 1.20 tespit edilmiştir. İvesi kuzuların doğum, 30. gün, 60. gün (sütten kesim), 90. gün ve 120. gün düzeltilmiş ağırlık ortalamaları sırasıyla 4.52 kg, 9.94 kg, 17.34 kg, 23.26 kg ve 29.14 kg saptanmıştır. İvesi dişi kuzuların 150. gün ve 180. gün düzeltilmiş ağırlık ortalamaları sırasıyla 32.83 kg ve 38.07 kg tespit edilmiştir. Kuzuların 60. gün (sütten kesim) ve 120. gün yaşama güçleri sırasıyla %88.3 ve %84.5 bulunmuştur. İvesi koyunların laktasyon süt verimi ve laktasyon süresi düzeltilmiş ortalamaları sırasıyla 196.5 kg ve 184.3 gün olarak saptanmıştır. Koyunların düzeltilmiş yapağı verimi ve sıfat öncesi canlı ağırlık ortalamaları sırasıyla 2543 gr ve 58.74 kg tespit edilmiştir. Araştırma süresince genel ölüm, mecburi kesim oranı %8.2 olarak bulunmuştur. Kuzuların doğum ağırlığına, cinsiyet ve doğum tipinin etkileri önemli (P<0.01, P<0.001), ana yaşı ve verim yılının etkileri ise önemsiz saptanmıştır. Otuzuncu gün ağırlığına, doğum tipinin etkisi yüksek düzeyde önemli (P<0.001), ana yaşı, cinsiyet ve verim yılının etkileri ise önemsiz bulunmuştur. Altmışıncı gün ağırlığına verim yılı, cinsiyet ve doğum tipinin etkileri önemli (P<0.05, P<0.01, P<0.001), ana yaşının etkisi ise önemsiz tespit edilmiştir. Doksanıncı ve 120. gün ağırlıklarına, doğum tipi ve cinsiyetin etkileri önemli (P<0.05, P<0.001), ana yaşı ve verim yılının etkileri ise önemsiz tespit edilmiştir. Dişi kuzuların 150. gün ve 180. gün ağırlıklarına, verim yılının etkisi önemli (P<0.01, P<0.001), doğum tipi ve ana yaşının etkileri ise önemsiz bulunmuştur. Laktasyon süt verimine verim yılının ve koyunun yaşının etkileri önemli (P<0.01), laktasyon süresine ise aynı faktörlerin etkileri önemsiz saptanmıştır. Koyunların yapağı verimine, verim yılının etkisi önemli (P<0.001), koyunun yaşının etkisi ise önemsiz bulunmuştur. Sıfat öncesi canlı ağırlığa verim yılı ve koyunun yaşının etkileri yüksek düzeyde önemli (P<0.001) tespit edilmiştir. İvesi koyunların başta laktasyon süt verimi olmak üzere incelenen tüm özellikleri yönünden bu ırkın orijini olduğu yetiştirme bölgelerinde ve diğer bölgelerde yapılan araştırmalarda elde edilen verim düzeyleriyle karşılaştırıldığında, Eskişehir ilinde iyi performans gösterdiği tespit edilmiştir. Ayrıca iki yıl süren araştırma süresince sürü sağlığı yönünden herhangi bir olumsuzlukla karşılaşılmaması İvesi koyunlarının Orta Anadolu Bölgesine adaptasyon sağladığı ve bu bölgemizde başarılı olarak yetiştirilebileceği ortaya çıkmıştır.This study aimed to determine main productive performance, adaptation ability of Awassi in Central Anatolian Region. Fertility parameters; heat, pregnancy, parturition, single born, twinning, abortion, lamb rate and number of lambs per parturition on the basis of number ewes assigned for mating were 100 %, 93.8 %, 90.5 %, 79.7 %, 20.3 %, 1.4 %, 108.8 % and 1.20, respectively. Birth, 30th, 60 th (weaning), 90 th, 120 th day corrected average live weight of Awassi lambs were 4.52 kg, 9.94 kg, 17.34 kg, 23.26 kg, and 29.14 kg, respectively. One hundred Fiftieth and 180 th day corrected average live weight of Awassi female lambs were 32.83 kg and 38.07 kg, respectively. Survival rates of lambs at 60 th and 120 th days of age were 88.3 % and 84.5 %, respectively. Corrected average lactation milk yield and lactation period of Awassi ewes were 196.5 kg and 184.3 day, respectively. Corrected average greasy wool production and body weight at mating of Awassi ewes were 2543 gr and 58.74 kg, respectively. General death and slaughter rate of stock were 8.2 % throughout research period. While the birth weight of lambs was significantly affected by the sex and birth type (P<0.01, P<0.001), it was not affected by mother age and production year. Thirtieth day weight of lambs was affected by birth type (P< 0.001) however; it was not affected by mother age, production year and sex. Sixtieth day weight was statistically affected by year, sex and birth type (P<0.05, P<0.01, P<0.001) but it wasn’t affected by the mother age. While weights of 90 th and 120 th day were affected by birth type and sex (P<0.05, P<0.001), they were not affected by mother age and production year. Production year’s effect on the 150 th and 180 th day weight of Awassi female lambs were found statistically significant (P<0.01, P<0.001). However, mother age and birth type’s effect were not found statistically significant. Lactation milk yield was affected by production year and age of ewe (P<0.01) but lactation length was not affected the same environmental factors. While Production year significantly affected the wool production (P<0.001), age of ewes did not affect it. Effects of production year and age of sheep were highly significant at body weight of mating (P<0.001). All investigated parameters of Awassi sheep raised in Eskişehir (Primarily lactation milk yield), were found comparable when comparing with Awassi sheep raised in other region and origin place. In addition this study indicated that Awassi sheep could be successfully raised in Central Anatolian Region and they adapted to the conditions of this region since there was not any unfavorable herd health problem encountered during 2 years research period.