Bazı F1 ceviz (Juglans regia L.) genotiplerinin özel ıslah amaçları yönünden değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma Fernette×Howard, Fernette×Chandler, Fernor×Chandler, Howard×Chandler Howard×Fernor, Fernor×Howard, Howard×Fernette ve Fernor×Fernette kombinasyonlarından elde edilmiş 155 F1 bireyin geç yapraklanma, erken yaşta meyveye yatma, erken yaprağını dökme ve kısa vejetasyon süresi yönünden, Chandler çeşidi kontrol çeşit olarak kullanılarak, değerlendirilmesi amacıyla 2017-2021 arasında Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü’ne ait Araştırma ve Uygulama bahçesinde yürütülmüştür. Yapılan değerlendirmeler sonunda F1 genotipler arasında Chandler’la aynı tarihte ve daha geç yapraklanan 137; meyve veren 110; hem Chandler’dan geç yapraklanan hem de erken meyve veren 83; vejetasyon süresi kısa, geç yapraklanan ve meyve veren 28 genotip belirlenmiştir. Yapraklanma zamanına göre gruplandırmada F1 genotiplerin %0,6’sı “Erken”, %11,5’i “Erken orta”, %35,9’u “Orta”, %39,7’si “Orta geç”, %0,6’sı “Geç” ve %11,5’i ise “Çok geç” grubunda yer almıştır. F1genotiplerin; birinci yaşta %3,2’si, ikinci yaşta %17,4’ü, üçüncü yaşta %24,5’i, dördüncü ve beşinci yaşta %52,9’u, altıncı yaşta ise %67,1’inde dişi çiçek oluşmuştur. Ayrıca F1’lerin %85’inin Chandler’dan daha kısa vejetasyon süresine sahip oldukları tespit edilmiştir. Yaprak döküm zamanına göre yapılan gruplandırmada F1 genotiplerin %2,6’sı “Erken”, %53,2’si “Orta” ve %43,6’sı “Geç” grubunda yer almıştır. F1 genotiplerde kabuklu meyve ağırlığının 7,30 g ile 21,94 g arasında, iç meyve ağırlığının 3,49 g ile 8,55 g arasında, randımanlarının %36,37 ile %57,26 arasında, kabuk kalınlığının 1,09 mm ile 2,48 mm arasında dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Çalışma sonunda farklı özellikler yönünden değerlendirilen genotiplerden Chandler çeşidinden +5 gün ve daha geç yapraklanan, -10 gün ve daha erken yaprak döken, erken meyveye yatma özelliğine sahip, kabuklu meyve ağırlıkları 10,65 g ile 15,22 g arasında, iç meyve ağırlıkları 4,41 g ile 6,98 g arasında olan 4 genotip (64-11,64-14, 68-1, 12-9) ümitvar olarak görülmüştür. Çalışma cevizde melezleme ıslahı ile elde edilen F1 genotiplerin değerlendirilmesi ve potansiyel olarak yeni bir melez ceviz çeşidinin ıslah edilme çalışmalarının temelini oluşturması ve ülkemizde yapılan az sayıda çalışmadan birisi olması açısından önemlidir.In the study conducted between 2017-2021 at Bursa Uludag University Horticulture Department Research and Application Center, 155 F1 individuals, which were obtained from Fernette×Howard, Fernette×Chandler, Fernor×Chandler, Howard×Chandler Howard×Fernor, Fernor×Howard, Howard×Fernette and Fernor×Fernette combinations, were aimed to evaluate and make preliminary selections in terms of late leafing, early fruiting, early defoliation and short vegetation period. Molecular characterization of some F1s were also determined. As a result, 137 genotypes, which foliate on the same date as Chandler and later; 110 genotypes which bear fruit; 83 genotypes both late leafing and early fruiting from Chandler; 28 late leafing and fruiting genotypes which have short vegetation period; 4 genotypes (64-11, 64-14, 68-1,12- 9) which stand out compared to other genotypes in terms of phenological features, were determined. According to foliation time, 0.6% of F1 genotypes were “Early”, 11.5% “Early medium”, 35.9% “Medium”, 39.7% “Mid late”, 0.6% of them were in the “Late” and 11.5% of them were in the “Too late” group. F1genotypes; female flowers were formed in 3.2% at the first age, 17.4% at the second age, 24.5% at the third age, 52.9% at the fourth and fifth age, and 67.1% at the sixth age. It was also determined that 85% of F1s had a shorter vegetation period than Chandler. In the grouping made according to the time of defoliation, 2.6% of the F1 genotypes were in the "Early", 53.2% in the "Middle" and 43.6% in the "Late" group. In F1 genotypes, the weight of the nut with shell is between 7.30 g and 21.94 g, the kernel weight varied between 3.49 g and 8.55 g, the kernel percentage varied between 36.37% and 57.26%, the shell thickness varied between 1.09 mm and 2.28 mm. In the superior 4 genotypes (64-11, 64-14, 68-1, 12-9) determined to have leafing 5 days or more, deciduous 10 days and earlier from Chandler, and early fruiting genotypes, the fruit weight varied between 10.65 g and 15.22g. It was determined that the kernel weight varied between 4.41 g and 6.98 g. Finally, this study is important in terms of obtaining and evaluating a new F1 genotype by crossbreeding in walnut and forming the basis of breeding studies of a potential new hybrid walnut variety.