2000 yılı sonrası Türkiye’de gelir üzerinden alınan vergilerdeki değişimin gelir vergisi mükelleflerinin bakış açısından analizi: Tokat örneği

Abstract

Devletler, kamu harcamalarını finanse etmek için vergileri kullanmaktadır. Zamanla, vergiler siyasi ve sosyal amaçları da gerçekleştirmek için alınmaya başlanmıştır. Yasalarla vergileme yetkisi devlete verilmiş olmakla birlikte, vatandaşların hakları da anayasayla güvence altına alınmıştır. Vergilemede, tarafların haklarının anayasal güvence altına alınması, vergi oranlarının ve vergi tahsilatının belirli olması, toplumun vergiye olan tutum ve davranışlarını etkilemektedir. Küreselleşme, 1980'li yıllardan itibaren dünya genelinde ekonomik alanda etkisini göstermeye başlamış ve Türkiye'yi de etkilemiştir. Küreselleşme ile birlikte ekonomik anlamda sınırlar ortadan kalkmış ve neredeyse tek bir pazar oluşmuştur. Bu durumun olumsuz etkilerini en aza indirmek amacıyla uluslararası kuruluşlar, bir dizi çalışma yürütmüş ve vergi politikaları bu çalışmalarda önemli bir yer tutmuştur. Çalışmamızda, 2000 yılından sonra gelir üzerinden alınan vergilerin Nordik, BRICS, NAFTA ve AB seçilmiş üye ülkeleri ile Türkiye'de meydana gelen politika değişiklikleri incelenmiştir. Bu çalışmada, Türkiye’de değişen vergi politikalarının mükellefler bakış açısından analizinin yapılması amacıyla ampirik bir çalışma yapılmıştır. Analiz için, mükellef görüşlerini incelemek amacıyla bağımsız gruplar t testi, Kruskal-Wallis H-testi ve ikili karşılaştırmalı Mann-Whitney U testi gibi istatistiksel teknikler kullanılmıştır. Veri seti, mükelleflerin demografik bilgileri, eğitim seviyeleri, mesleki faaliyet süreleri, gelir düzeyleri ve mükellef görüşlerini içeren anket cevaplarını içermektedir. Bu analizler, vergi politikalarının mükellef üzerindeki etkisini anlamak için kullanılmıştır. Analizlerde çıkan sonuçlarda, eğitim seviyesi ve çalışma süresi arttıkça mükelleflerin vergiye gönüllü uyumu ile vergiye karşı tutum ve davranışlarında anlamlı ve pozitif bir ilişki olduğu saptanmıştır. Yapılan analizde, mükelleflerin gelir düzeyi ile ödemek zorunda kaldığı verginin yaratmış olduğu psikolojik baskı arasında anlamlı ve negatif bir ilişki olduğu saptanmıştır.States use taxes to finance public expenditures, and over time, taxes have been imposed to achieve political and social objectives as well. While the authority to tax is granted to the state by laws, the rights of citizens are also constitutionally protected. Constitutional protection of the rights of parties in taxation, determination of tax rates, and tax collection impact society's attitudes and behaviors towards taxation. Globalization, which began to manifest its influence in the global economy from the 1980s onwards, has also affected Turkey. With globalization, borders have disappeared economically, and almost a single market has emerged. In order to minimize the negative effects of this situation, international organizations have conducted a series of studies, and tax policies have played a significant role in these efforts. In our study, policy changes in income taxes that occurred in Turkey and selected member countries of the Nordic, BRICS, NAFTA, and the EU after the year 2000 have been examined. An empirical study has been conducted in this research to analyze changing tax policies in Turkey from the perspective of taxpayers. Statistical techniques such as independent samples t-test, Kruskal-Wallis H-test, and pairwise comparative Mann-Whitney U test have been used to examine taxpayer views. The dataset includes survey responses containing demographic information, education levels, professional activity periods, income levels, and taxpayer opinions. These analyses have been used to understand the impact of tax policies on taxpayers. The results of the analyses indicate a significant and positive relationship between taxpayers' voluntary compliance with taxes and their attitudes and behaviors towards taxes as education levels and working periods increase. In the analysis, a significant and negative relationship has been found between the income level of taxpayers and the psychological pressure created by the tax they have to pay.