1.2601, 1.2842, Ck45 çeliklerinin yorulma dayanımı açısından optimum ısıl işlem şartlarının belirlenmesi

Abstract

Birçok makina elemanı ve mühendislik malzemeleri servis şartlarında ilk önce bir çatlak ulusumu ve daha sonra kırılmaya sebebiyet veren, tekrarlanan gerilmeler ve titreşimlere maruz kalırlar. Yorulma denilen bu olayı önemli yapan, tüm mekanik kusurların yaklaşık % 90'ına karşılık gelmesi ve kırılma öncesi gözlemlenebilir olmasının zorluğu veya imkansızlığıdır.Fark edilmesindeki bu zorluk ve sinsi oluşu, ekonomik açıdan zarar verebilirken, insan hayatı için de tehlike riski taşımaktadır.Bu cüzden tasarımcıların yorulma dayanımını veya yorulma ömrünü mutlaka göz önünde bulundurmaları gerekmektedir. Yorulmayı tekrarlanan gerilimler dışında etkileyen başka faktörler de bulunmaktadır. Bu çalışmada 1.2601, 1.2842 ve Ck45 çeliklerinden hazırlanan yorulma deney numunelerine ; ısıl işlem şartları sonrası yorulma deneyleri uygulanmış ve yorulma dayanımları açısından optimum ısıl işlem koşulları belirlenmeye çalışılmıştır.Farklı yükleme değerlerinde ısıl işlem uygulanmış yorulma deney numunelerinin yorulma ömürlerinin bulunması, böylece uygun yükleme ve ısıl işlem şartlarının belirlenmesi hedeflenmiştir.Bunla rın dışında 1.2842 çeliğinden hazırlanan numuneler mukayese yapabilmek amacıyla horlanarak aynı koşullar altında deneye tabi tutulmuşlardır. Yükleme dışındaki; sıcaklık, yüzey özellikleri, boyut etkisi, metalurjik faktörler gibi birçok etkenin de yorulma dayanımım olumsuz etkilediği tespit edilmiştir.

Many mechanical components and engineering materials,during the service,are exposed to repeating stresses and vibrations, which cause at the beginning a crack and then the fracture of the component or the material. What makes fatigue important is that the fatigue is approximately 90 % of all of the mechanical failures and is difficult or impossible to be observed before the fracture.As it is difficult to be noticed and is insidious,it may cause economical losses and carry risk for human lives.That's why fatigue strength or fatigue life must be considered during the design.Fatigue is affected by many other factors other than repeating stresses. In this study fatigue tests have been applied to the specimens prepared from steels of 1.2601, 1.2842 and Ck45 after heat treatments and optimum heat treating conditions regarding to fatigue strength have been searched. Fatigue lives of heat treated fatigue test specimens in different loadings have been searched, so the optimum loadings and heat treating conditions. Also for a comparison, the specimens of 1.2842 steel have been boronized and tested under the same conditions. Fatigue life is affected negatively by other factors such as temperature, surface properties, size effect and metallurgical factors.