XVI. yüzyılda bir Osmanlı müderrisi: Mevlana Muslihuddin Efendi ve mirası

Abstract

Sosyal ve ekonomik tarih çalışmalarının önemli kaynaklarından biri olarak bilinen, bir kimsenin öldükten sonra geriye bıraktıklarının kaydı anlamındaki terekeler, aynı zamanda ilim ve kültür tarihine de ışık tutan belgelerdir. Terekelerde kayıtlı kitapların sayısı, niteliği, hangi ilim dallarına ait oldukları ve maddî değerleri, bize kaydedildikleri dönemin ilmî ve fikrî ortamı hakkında önemli ipuçları vermektedir. Farklı meslek gruplarından kişilerin terekeleri ayrıntılı bir şekilde incelendiğinde, sahip oldukları kitaplarla entelektüel yaşamlarına, diğer eşyalarıyla ise sosyo-ekonomik düzeylerine ilişkin çıkarımlarda bulunmak mümkündür. XVI. yüzyılda Bursa’da yaşamış İsa Bey Medresesi müderrislerinden Muslihuddin Efendi’nin terekesinden hareketle yapılan bu çalışma, okuduğu kitaplarla, sahip olduğu mal-mülk, köle ve cariyeleriyle, giydikleriyle, kullandığı eşyalarla, hatta boş zamanlarında oynadığı satranç takımıyla, bir Osmanlı müderrisinin nasıl bir portre çizdiğinin anlaşılmasına yardımcı olmayı hedeflemektedir.

As an important source for social and economic history, estates, which are the registers of the heritage left by deceased people, are also documents shed light on the history of science and culture. Containing a lot of information about books inherited such as names, contents and values, they give some important clues about the scientific and intellectual environment of their time. It is possible to learn a good deal of information about their intellectual life and socio-economic status from books and goods, respectively. This study aims to be helpful to understand various aspects of an Ottoman muderris/scholar, in the case of Muslih al-din Effendi, who was a muderris at the Isa Bey Madrasah in Bursa in 16th century, by analyzing his books, properties, slaves and concubines, clothing, household goods, even a chess set he played in leisure times, which were listed in his estate.