Arap ve Türk atasözlerinde ortak çağrışımlar

Abstract

Yaşanan acı tatlı olaylar, mutluluklar, felaketler, tarihi hadiselerden edinilen deneyim ve tecrübeler neticesinde ortaya çıkan, her milletin kültür ve medeniyetini, hayat tarzını, yaşam şeklini yansıtan ve söyleyeni belli olmayan meseller (atasözleri); soyut düşünceleri somut şekle büründüren, bir olayı tek cümleyle ifade eden hikmetli sözlerdir. Az sözle çok şey anla- tan, verilmek istenen manayı en iyi şekilde ifade eden, teşbih ve kinaye gibi edebi sanatların çokça yer aldığı bu sözler aynı zamanda edebiyatın en güçlü kaynaklarındandır. Milletler arası kültür alışverişi mesellere de yansımış, gerek dini, sosyal ve ticari ilişkiler, gerekse Arapça kaynakların Türkçeye tercüme edilmesiyle Türkler Arap edebiyatındaki meseller ile tanışmış- tır. Köklü ve zengin tarihi bir geçmişe sahip olan, Türk edebiyatını da etkilediği görülen bu mesellerle Türk atasözleri kıyaslandığında aralarında benzerlikler olduğu dikkat çekmektedir. Bu benzerlik bazen hem lafız hem mana, bazen de sadece mana yönündendir. Mana yönünden uyumlu olan mesellerin bazıları, kısmî kelime benzerliğinden dolayı bazen lafızdan, bir bö- lümü de ancak ortaya çıkış hikâyesi öğrenildiğinde anlaşılabilmektedir. Bu yüzden araştırma- daki bazı meseller, daha iyi anlaşılması için hikâyeleriyle birlikte ele alınacaktır.The proverbs that emerge from the experiences of bittersweet events, happiness and disasters, reflect the culture and civilization and life style of every nation and whose people are not known; are wise words that transform abstract thoughts into concrete form and express an event in a single sentence. These words, which tell a lot with little words, express the meaning to be given in the best way, and which include a lot of literary arts such as simile and metonymy, are also one of the most powerful sources of literature. The international cultural exchange was reflected in proverbs, and as a result of both religious, social and commercial relations and the translation of Arabic sources into Turkish, Turks met with proverbs in Arabic literature. When Arabic proverbs, which have a deep-rooted and rich historical background and have been seen to affect Turkish literature, and Turkish proverbs are compared, it is noteworthy that there are similarities between them. This similarity is sometimes in terms of both word and meaning, and sometimes only in terms of meaning. Proverbs, which are compatible in terms of meaning, can be understood sometimes from word and sometimes only when the story of their origin is learned. Therefore, some of the proverbs in the research will be discussed together with their stories for better understanding.