Lise son sınıf öğrencilerinin üniversiteye kariyer geçişlerinin belirlenmesine yönelik gömülü teori araştırması

Abstract

Bu çalışmada, liseden üniversiteye kariyer geçişi yapan son sınıf öğrencilerinin kariyer geçiş durumlarını değerlendirmek için, nitel araştırma yöntemlerinden gömülü desen(kuram oluşturma) kullanılmıştır. Lise son sınıf öğrencilerinin kariyer geçiş durumlarını belirlemek için görüşme yapılacak öğrenciler amaçsal örnekleme türlerinden olan ölçüt, maksimum çeşitlilik ve kuramsal örnekleme ile belirlenmiştir. Örneklem büyüklüğü gömülü teori çalışmalarında kullanılan kuramsal doygunluğa ulaşılması yaklaşımına uygun olarak belirlenmiştir. Görüşmeler dijital ses kayıt cihazıyla kaydedilmiş veriler, veri analiz programı MAXQDA 2020’ye aktarılmış, gömülü teorinin açık kodlama, eksen kodlama, seçici kodlama süreçlerinden geçirilerek, sürekli karşılaştırma veri analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda ortaya çıkan bulgulara göre lise son sınıf öğrencilerinin üniversiteye kariyer geçişinde sistem (eğitim sistemi, ekonomi ve sınav sistemi), kişisel faktörler (kişilik özellikleri, gelişim ve duygu), hazırlık (stres, ders çalışma ve rekabet), yaşam(geçiş, lise yaşamı ve üniversite yaşamı) ve çevresel etki (kendini kanıtlama, beklenmedik olaylar, nitelikli kişilerle olma, sosyal medya, model alma, öğretmen yaklaşımları, arkadaşlık ilişkileri, ebeveyn etkisi, kardeş etkisi ve akraba etkisi) temaları bulunmuştur. Bu temaların toplamda 20 kategorisi ve bu kategorilerin de 69 alt kategorisinin olduğu saptanmıştır. Ortaya çıkan sonuçlara yönelik özellikle bu çalışmanın sınırlılıklarından yola çıkarak araştırmacıların gelecekte yapabilecekleri çalışmalara ve okul psikolojik danışmanlarının lise son sınıf öğrencilerine yönelik kariyer psikolojik danışmanlığı uygulamaları kapsamında yapabilecekleri çalışmalar konusunda önerilerde bulunulmuştur.

In this study, an grounded theory (theory building) from qualitative research methods was used to evaluate the career transition status of senior students who made a career transition from high school to university. In order to determine the career transition status of high school seniors, the students to be interviewed were determined by the criterion, maximum diversity and theoretical sampling, which are among the purposive sampling types. The sample size was determined in accordance with the theoretical saturation approach used in grounded theory studies. The data recorded with a digital voice recorder were transferred to the data analysis program MAXQDA 2020, and the embedded theory was analyzed by continuous comparison data analysis method by going through open coding, axis coding, selective coding processes. According to the findings of the analysis, the system (education system, economy and exam system), personal factors (personality traits, development and emotion), preparation (stress, study and competition), life (transition, high school life and university life) and environmental impact (self-affirmation, unexpected events, being with qualified people, social media, modeling, teacher approaches, friendship relations, parental influence, sibling influence and relative influence) themes were found. It has been determined that these themes have a total of 20 categories and these categories have 69 sub-categories. Based on the results, especially the limitations of this study, suggestions were made about the future studies of researchers and the studies that school counselors can do within the scope of career counseling practices for high school seniors.