Şemseddin Sami’nin Kamus-ı Arabî adlı sözlüğünün sözlük bilimi açısından incelenmesi

Abstract

Kaşgarlı Mahmut ile beraber 11. yüzyılda başlayan ve bugüne kadar gelişmekte olan Türk sözlükçülük çalışmaları içerisinde Şemseddin Sami’nin çalışmaları büyük bir öneme sahip olmuştur. Şemseddin Sami’nin Türk sözlükçülüğüne getirdiği yenilikler, Kamus-ı Türkî, Kamus-ı Fransevî ve Kamus-ı Arabî gibi yazdığı sözlüklerde kendini göstermektedir. Bu çalışmada, Şemseddin Sami tarafından 1895 yılında yazımına başlanıp tamamlanamayan Kamus-ı Arabî: Arapçadan Türkçeye Mükemmel Bir Lügat adlı Kitabı tanıtılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada, Kamus-ı Arabî bağlamında sözlüğün türü, madde başlarının türü, maddelerin düzenlenmesi, sözlüğün parçacıl yapısındaki yazım, sesletim bilgileri, dil bilgisel bilgiler, tanım yöntemleri, maddelerin köken bilgisi, kullanım bilgisi, tanımda kullanılan örnekler ve sözlük içi göndermeler ele alınarak modern sözlük bilimi açısından incelenmiştir.

Şemseddin Sami’s work has been a great importance in the Turkish lexicography studies, which began in the 11th century with Kaşgarlı Mahmut and continued to develop until today. The innovations that Sami brought to Turkish lexicography show itself in his dictionaries such as Kamus-ı Türkî, Kamus-ı Fransevî, and Kamus-ı Arabî. In this study, we tried to introduce the Kamus-ı Arabî which was written by Şemseddin Sami in 1895 but couldn’t be completed. In the context of Kamus-ı Arabî, we examined in terms of modern dictionary science, the type of the dictionary, the type of item head, the arrangement of items, spelling, phonetic information, grammatical information, definition methods, etymological information, usage information, examples used in the definition and cross-reference within the dictionary.