Arap belâgatında hasr üslûbu ve Kur’an meâllerinin hasr üslûbu açısından değerlendirilmesi

Abstract

Kur’an, mesajlarını muhataplarına farklı üslûplarla iletmiştir. Bu üslûplardan hasr sanatı (kasr), aynı meselede iki zıt yargıyı tek bir söz içinde kaynaştırarak, sıfatı mevsûfa veya mevsûfu sıfata tahsîs etmekle gerçekleşmektedir. Ne var ki, âyetlerde hasrla vurgulanan anlam, meâllerde her zaman yansıtılmamıştır. Ayrıca âyetin hasr için tercih ettiği üslûba denk veya yakın bir üslûp da kullanılmamıştır. Böylece önemli anlam kayıplarının yanında ilahî hikmet ve maksattan da uzaklaşılmıştır. Bu hipotezin doğruluk ve yanlışlığının ortaya konması ve meâllerde görülen hasrı yansıtma problemlerine çözümlerin üretilmesi kaçınılmazdır. Araştırma bu amacı gerçekleştirmek üzere yapılmıştır. Bu çerçevede önce, âyetlerdeki hasr ifadelerini ayırt edebilmek ve anlayabilmek için “Arap Belâgatında hasr üslûbu” ayrıntılı şekilde incelendi. Ardından, hasr ifadelerinin meâllerdeki tercümelerinin hasrı yansıtıp yansıtmadığının tespitinde yani meâl kritiğinde delil ve ölçüt olması için “Türk Belâgatında hasr üslûbu” incelendi. Böylece “özgüleme”, “özgüleyiş” ve “daraltma” olarak da anılan Türk Dilinde hasr üslûbu, ilk defa ilmî bir sistemle hasrın bütün konu ve meselelerini kapsayıcı biçimde yazıldı. Yazılanlar çerçevesinde otuz âyetin yirmi meâldeki tercümeleri, hasr üslûbu açısından değerlendirildi. Her bir tercümenin yanlışları ve doğruları gösterildi. Her değerlendirmenin sonunda, âyetin hasr üslûbuna Türk Dilinde denk veya yakın bir üslûpla meydana getirilmiş bir meâl teklif edildi. Âyetlerdeki hasrı yansıtmadaki isabetleri ve üslûpları yönüyle meâllerin durumu ve kendi içlerindeki sıralamaları, Sosyal Bilimler İçin İstatistik Programı SPSS’ten faydalanılarak oluşturan tablolarda sayısal değerler ve yüzdelik oranlar hâlinde gösterildi. Araştırmanın neticesinde, âyetlerdeki hasr anlamının meâllerin birçoğunda ihmal ve terk edildiği ve âyetteki hasr üslûbunun dikkate alınmadığı görüldü. Bu itibarla, çalışmada problemin çözümüne ve yeni araştırmalara yönelik önerilerde de bulunuldu.

The hasr (kasr) style emerges from styles by merging the two opposing judgments into a single expression style and limiting the qualification to qualified or the qualified to qualification. However, most of the translations did not reflect the meaning of hasr in the Holy Quran to the Turkish language in an appropriate manner. The divine message and purpose that necessitated the choice of hasr in the speech was lost or diminished. It is inevitable to prove the accuracy and inaccuracy of this hypothesis and to provide solutions to the problems of expression in the Quran translations. For this purpose, firstly, in order to understand the hasr expressions in the Quran, was studied comprehensively the hasr in Arabic rhetoric. Then, in the determination of whether these hasr expressions reflect in the Quran translations the style of the hasr in the Turkish language was widely discussed in order to provide evidence and criteria. Errors and truths of each Quran translations in reflecting the hasr style into Turkish was shown. At the end of each evaluation, was suggested a translation of the Quran that was produced in the appropriate Turkish language way for the hasr way of the Quran. The status of the Quran translations was presented in terms of the expression of the meaning of hasr in Turkish verses and the ways of the hasr they used for this purpose were shown as numerical values and percentages in the tables created in the SPSS program for social sciences.