Kripto paraların vergi ve denetim boyutunun Türkiye açısından incelenmesi

Abstract

Kripto paralar 2009 yılından beri ticari hayattaki yerlerini alan, blockchain üzerinde çalışan, anonim, merkeziyetsiz, düşük maliyetli ve hızlı işlem hareketine sahip, dağıtık defter teknolojisi, eşler arası iletişim modeli gibi teknolojileri kullanan kriptografik varlıklardır. Ülkeler açısından hem kripto para işlemlerinden vergi geliri elde edilmesi hem de beraberinde getirdiği finansal suç risklerinin önlenmesi açısından düzenlemeler yapılması gerekli olmuştur. Bu düzenlemelerin yapılması ve kripto paraların yasal statülerinin belirlenmesi kolay bir süreç değildir. Kripto paraların vergilendirilmesi ve denetlenmesi açısından henüz Türkiye’de bir mevzuat düzenlemesi ortaya konulmamıştır. Kripto paraların vergi ve denetim süreçlerinin etkin bir şekilde gerçekleştirilebilmesi ve olağan risklerin önlenebilmesi için mevcut sistemin, alışılagelmiş finansal yapıdan farklı biçimde çalışan bu yeni yapıya uygun hale getirilmesi veya bu açıdan incelenmesi gereklidir. Bu tez çalışmasının da amacı bu hususta kripto paraların sağladığı faydalar ve taşıdığı riskler dikkate alınarak vergilendirilmesi ve denetlenmesi konularında Türkiye için uygun yaklaşımların neler olabileceği hakkında fikir ve öneriler sunmak kaydıyla yapılacak çalışmalara fayda sağlamaktır. Söz konusu amaç doğrultusunda bu çalışmada literatür taraması yönteminden faydalanılmıştır. Yapılan inceleme sonucunda mevcut mevzuatın ve düzenlemelerin Türkiye’de kripto paraları vergileme ve denetleme konularında yetersiz kaldığı sonucuna ulaşılmıştır.

Cryptocurrencies are cryptographic assets that have taken their place in commercial life since 2009, working on blockchain, anonymous, decentralized, low-cost and fast transaction movement, using technologies such as distributed ledger technology and peer-to-peer communication model. For countries, it has become necessary to make regulations both in terms of generating tax revenue from cryptocurrency transactions and preventing the financial crime risks it brings with it. Making these regulations and determining the legal status of cryptocurrencies is not an easy process. In terms of taxation and auditing of cryptocurrencies, a legislative regulation has not yet been introduced in Turkey. In order to effectively carry out the tax and audit processes of cryptocurrencies and to prevent the usual risks, the existing system should be adapted to this new structure that works differently from the usual financial structure or should be examined in this respect. The aim of this thesis is to benefit the studies to be carried out by providing ideas and suggestions on what the appropriate approaches for Turkey can be in terms of taxation and supervision of cryptocurrencies, taking into account the benefits and risks they carry. In line with this purpose, this study utilized the literature review method. As a result of the review, it has been concluded that the existing legislation and regulations are insufficient for taxing and auditing cryptocurrencies in Turkey.