Türkiye'deki standart süreli en büyük yağışların yenilikçi yöntemler ile eğilim (trend) analizi

Abstract

Dünya ikliminin ana unsurları olan sıcaklık ve yağışa ilişkin bilgiler, dünya iklimindeki değişimlerin özelliklerinin belirlenmesinde büyük önem taşımaktadır. Hem mekânsal hem de zamansal ölçekte büyük değişkenlikler gösteren bu iki parametrede meydana gelen değişiklikler, iklimin genel yapısının anlaşılması için önemli ipuçları ortaya koymaktadır. Bu çalışmanın amacı Türkiye`de gözlenen yıllık en büyük (aşırı) yağış değerlerinin eğilim analizini gerçekleştirmektir. Bu kapsamda Türkiye yedi coğrafi bölgesinde yer alan 82 ölçüm istasyonunun 1975-2015 yılları arasındaki yıllık en büyük yağışlara ait standart süreler (t=5, 10, 15, 30 dk, ve 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 12, 18, 24 saat) için Mann-Kendall, Yenilikçi Eğilim Analizi (YEA) ve Geliştirilmiş Görselleştirme ile YEA (GG-YEA) yöntemleri kullanılarak eğilim analizleri gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar Mann-Kendall yöntemine göre tüm istasyonlarda %15 artan ve %1 azalan eğilim, YEA'ya göre ise %63 artan ve %17 azalan eğilim tespit edildiğini göstermiştir. GG-YEA'ya göre düşük (yüksek) kategori değerlerinde %61 (%63) artan ve %22 (%22) azalan eğilim ortaya çıkmıştır. Türkiye genelinde artan yönde bir eğilimin baskın olduğunu ve bu eğilimin Karadeniz, Marmara ve Ege bölgelerinde yoğunlaştığı belirlenmiştir. Orta ve uzun (kısa) süreli yağışlarda daha fazla artan (azalan) eğilim görülmüştür.Information about temperature and precipitation, which are the main elements of the Earth's climate, are of great importance in determining the characteristics of world climate variations. The changes in these two parameters, which show great variability in both spatial and temporal scales, reveal important clues for understanding the general structure of the climate. The aim of this study is to analyze the trend of annual maximum (extreme) precipitation values observed in Turkey. . In this context, the standard durations of the annual maximum precipitation of 82 gauge stations located in seven geographical regions of Turkey between 1975-2015 (t=5, 10, 15, 30 minutes, and 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 12, 18, 24 hours) trend analyzes were performed using Mann-Kendall, Innovative Trend Analysis (ITA) and Improved Visualization Innovative Trend Analysis methods (IV-ITA). The results showed that according to the Mann-Kendall method, a 15% increasing and 1% decreasing trend was detected in all stations, and a 63% increasing and 17% decreasing trend was detected according to ITA. According to IV-ITA, an increasing trend of 61% (63%) and a decreasing trend of 22% (22%) emerged in low (high) category values. It has been determined that an increasing trend is dominant throughout Turkey and this trend is concentrated in the Black Sea, Marmara and Aegean regions. A more increasing (decreasing) trend was observed in medium and long (short) term precipitation.