Merkezi yönetim-yerel yönetim ilişkileri boyutunda yerel yönetimlerde yeniden yapılanma ve bir alan araştırması

Abstract

Bu çalışmada ülkemizde kamu yönetiminin temel sorunlarından biri olan merkezi yönetim- yerel yönetim ilişkileri boyutunda yerel yönetimlerin yeniden yapılandırılması, güçlendirilmesi, geliştirilmesi ve iyileştirilmesi ele alınmıştır. Bu konuda kavramsal çerçeve çizilerek, merkezi yönetim- yerel yönetimler ilişkisini belirleyen ve etkileyen faktörler ile düzenleme nedenleri üzerinde durulmuştur. Bu günkü yapısal ve işlevsel durum, anayasal ve yasal gelişim ile kurumsal tarihçe incelenmiştir. Özellikle gelişmiş ülkeler ile bazı Avrupa ülkelerine öncelik verilerek seçilmiş ülkelerin merkezi yönetim- yerel yönetim ilişkileri ile yerel yönetim sistemleri araştırılmış ve karşılaştırma yapılmıştır. Kavramsal nitelikteki açıklama ve bilgilerden sonra Adıyaman ili genelinde bir anket çalışması ve alan araştırması yapılmıştır. İlde merkezi yönetimi temsil eden atanmış yöneticiler ile yerel yönetimleri temsil eden seçilmiş yöneticiler çalışmaya katılmışlardır. Anketle birlikte büyük ölçüde gözlem ve görüşme yöntemleri de kullanılmıştır. Daha sonra anket sonuçları değerlendirilmiş ve analiz edilmiştir. Araştırmanın ve çalışmanın ön kabulleri ile varsayımları anket sonuçlarıyla karşılaştırılmış ve bir genellemeye gidilmiştir. Böylece çalışmanın sonucunda sağlıklı verilere dayanan bir sentez oluşturulabilmiştir. Çalışmanın kapsamını ve konusunu oluşturan merkezi yönetim-yerel yönetim ilişkileri ve özellikle yerel yönetim sisteminde, vatandaşların istek ve beklentilerini karşılayacak bir yapılanma gerekliliği vardır. Bu günkü işleyişten hem halk hem de yöneticiler memnun değildir. Aşırı merkeziyetçi bir yapılanma günümüzün koşullarına, bilimsel gelişmelere ve demokratik ilkelere uygun düşmemektedir. Gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında Türkiye'den daha merkeziyetçi bir ülke bulunmamaktadır. Bu haliyle vatandaşlarının gereksinimlerini, istek ve beklentilerini karşılayamayan bir kamu yönetimi, gerek merkezi yönetim gerekse yerel yönetimler açısından zaman geçirilmeden yenilenmeli, iyileştirilmeli ve geliştirilmelidir. Bu değişim ve gelişim çizgisi süreklilik kazanmalıdır.IV Dünyadaki gelişmelerin aksine ülkemizde yerelleşme yerine merkezileşme eğilimi görülmektedir. Son dönemlerde küreselleşme ile birlikte gündeme gelen yerelleşme süreci henüz Türkiye açısından tam anlamıyla işlememektedir. Küreselleşme ve yerelleşme süreci ülkemizde gerektiği gibi anlaşılamamıştır. Bu konularda toplumda bir görüş birliği sağlanamamıştır. Bu kavramlar tartışılmaya devam etmektedir. En çok tartışılan konulardan biride yerel yönetimlerde yeniden yapılanmadır. Bu alanda bir çok çalışma yapılmasına ve genel bir fikir birlikteliği oluşmasına karşın, konuyla ilgili bir gelişme ve ilerleme sağlanamamıştır. Bu çalışmanın da ortaya koyduğu gibi ülkenin sosyal, ekonomik, siyasal ve demokratik gelişimi açısından yerel yönetimlerin yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Buna göre yerel nitelikli tüm hizmetleri yapmak üzere İl yerel yönetimi, ilçe yerel yönetimi, belediyeler ve köy yerel yönetimleri oluşturulmalı ve bu yönetimlere yerel nitelikli yetki, görev, sorumluluk ve kaynaklar devredilmelidir. Başkent örgütü dışındaki tüm taşra teşkilatları yetki, görev, gelir, araç-gereç, personel ve diğer olanaklarıyla birlikte yeniden düzenlenecek olan bu yerel yönetim birimlerine bağlanmalıdır. Bu yapıldığında bugünkü sorunların çözümü kolaylaşacak, vatandaşların istek ve beklentilerine uygun, kaliteli, etkin ve ekonomik hizmet verilebilecektir. Böylece halk sisteme dahil edilecek ve demokratikleşme bakımından önemli bir gelişme sağlanacaktır.