Apollonia ad Rhyndacum sikkeleri

Abstract

Apollonia ad Rhyndacum kenti günümüzde Bursa ili, Nilüfer İlçesi’nin Gölyazı Mahallesi sınırları içerisinde bulunmaktadır. Çalışmanın konusunu Apollonia ad Rhyndacum kentinde yürütülen kazı çalışmalarında bulunan, Bursa Arkeoloji Müzesi’nde korunmakta olan ve geçmiş dönemlerde yayımlanmış kataloglardan alınarak derlenmiş143 adet Apollonia ad Rhyndacum sikkesi oluşturmaktadır. Bunların 13’ü Helenistik,116’sı Roma, 11’i ise Doğu Roma İmparatorluğu Dönemi’ne tarihlendirilmiş olan sikkelerdir. Kalan 3’ü ise ilk olarak hesaplama aracı olarak kullanılan ancak daha sonra hatıra parası olarak kabul gören Nürnberg Tokenleri’nden oluşmaktadır. Kentte en erken döneme ait sikkeler MÖ 4. yüzyıla tarihlenmekte olan Makedon sikkeleridir. Apolloniaad Rhyndacum lejantı taşımakta olan 108 adet sikke bulunmaktadır. Bu sikkeler üzerinde47 adet Apollon ve 16 adet kentin yerel nehir tanrısı Rhyndakos en çok tasvir edilmiş olan tanrılardır. Bunların dışında Zeus, Demeter, Hermes, Artemis, Poseidon, Asklepios, Aphrodite, Dionysos, Pan ve Fortuna gibi tanrı ve tanrıçalara ait sikkelerin de yer aldığı kent sikkeleri görülmektedir. Bu durum da bize kentin birden çok tanrı inancına sahip olduğu göstermektedir. Apollon betimli kent sikkelerine bakıldığında sikke üzerinde sıklıkla tapınak içerisinde ve tek başına olarak Apollon Sauroktonos tipi heykel tasviri yer almaktadır. Bu nedenle Kız Ada’ya lokalize edilen Apollon Tapınağı’ndaki kült heykelinin bu tip bir görünümde olduğu düşünülmektedir. Aphrodite, Fortuna ve Poseidon ise, deniz ticaretinin güvenilirliğini sağlamak amacıyla saygı görmüş olmalıdır. Poseidon tasvirli sikkelerin tarihlendirmelerine bakıldığında, deniz ticareti dışında kentte yaşanan depremler ile de ilişkilendirilebilmektedir. Kente ait olmayan ancak kentteki kazı çalışmaları sırasında bulunan sikkelerin kronolojisine bakıldığında uzun dönem aralıklarının görülmesi, kentin kesintisiz olarak yerleşim gördüğü ve ticarette aktif olduğu çıkarımını yapmayı mümkün kılmaktadır.

The city of Apollonia ad Rhyndacum is located within the borders of the Gölyazı neighborhood of the Nilüfer district in Bursa province today. The subject of this study consists of 143 coins from Apollonia ad Rhyndacum found during excavation works in the city, preserved in the Bursa Archaeological Museum, and compiled from catalogs published in previous periods. Of these, 13 are Hellenistic, 116 are Roman, and 11 are dated to the Eastern Roman Empire period. The remaining 3 are Nürnberg Tokens, initially used as calculating tools but later accepted as commemorative coins. The earlies tcoins in the city date back to the 4th century BC and are Macedonian coins. There are 108 coins bearing the legend of Apollonia ad Rhyndacum. On these coins, the most frequently depicted deities are Apollo (47 coins) and the local river god Rhyndakos (16 coins). In addition, coins featuring gods and goddesses such as Zeus, Demeter, Hermes, Artemis, Poseidon, Asklepios, Aphrodite, Dionysos, Pan, and Fortuna are also found among the city coins. This indicates that the city had a belief in multiple gods. Regarding the citycoins depicting Apollo, the coin frequently features the depiction of the ApolloSauroktonos type statue within a temple and alone. For this reason, it is thought that the cult statue in the Apollo Temple, localized to Kız Ada, had this type of appearance. Aphrodite, Fortuna, and Poseidon must have been respected to ensure the reliability of maritime trade. When the dating of the coins depicting Poseidon is examined, it can be related to earthquakes experienced in the city in addition to maritime trade. When the chronology of the coins that do not belong to the city but were found during excavations in the city is examined, the long intervals indicate that the city was continuously inhabited and active in trade.