Çevre kirliliğinde temel etkenler kavramsal bir çözümleme

Abstract

Konunun önemi, çağımızın en temel sorunlarından birisi olması nedeni ile "Çevre Kirlilikleri" nde temel etkenlerin irdelenmesi gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Bu bağlamda, tez konusu içeriğinde, çevre kirliliklerinde temel etkenlerin vurgulanması amaç olarak belirlenmektedir. Çalışma içerisinde çevre sorunlarını yaratan etkenler; Nüfus Artışı, Hızlı Kentleşme, Endüstrileşme başlıklarında incelenmektedir. "Çevre Kirliliği" anlamının doğal çevre birimleri üzerinde somutlaştırılması ve ülkemizde yaşanmakta olan çevre kirliliği çeşitlerinin aktarılması amacıyla konu, Çevre Kirliliği başlığında Türkiye bazında ayrı bir bölüm olarak yer almaktadır. Birinci bölümde; kavramsal çerçeve içerisinde, çevre ve ekolojik sistem olguları yer almaktadır. Yeryüzünde bulunan doğal dengenin önemi ve doğal çevreden başka olarak, insanın oluşturduğu çevrenin, doğal çevre ile etkileşimlerinden söz edilmektedir. Bu anlamda, ekolojik sistem olgusu belirtilerek, ekolojik işleyiş yönünden yapay ve doğal çevre etkileşimlerinden çevre kirliliklerinin meydana gelmekte olduğu belirlenmektedir. İkinci bölümde, nüfus artışlarının Dünya ve Türkiye bazındaki durumlarına bakılmaktadır. Çevre sorunlarını yaratan etkenler başlığında bulunan "Nüfus Artışları" başlığında, Dünya'da gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler yönünden nüfus karşılaştırmalarına gidilmektedir. Gelişmekte olan ülkeler grubunda yer alan Türkiye'nin nüfus artışları ve diğer ülkelerin nüfus artışları, kırsal ve kentsel yerleşim tercihleri itibarıyla bu bölümde yer almaktadır. Dünyanın kentleşen bir yapıda olması, nüfus etkeninin, yerleşim tercihleri ve sosyo-ekonomik bünyelerinin etkileri sonucunda ortaya çıkmaktadır. Nüfus hareketleri ile kentsel alanlarda kentleşme hızının artmasının nedenleri ve çevre üzerine etkileri "Hızlı Kentleşme" başlığında tartışılmaktadır. Hızlı Kentleşme ile meydana gelen kentsel arsa sorunları, tarımsal alanların kentsel alanlara dönüşmeleri, ulaşım sorunu ve çevre kirliliği sorunları, bölüm içerisinde, hızlı kentleşme sorunlarının temel göstergeleri olarak ele alınmaktadır. İkinci bölüm içerisinde, çevre sorunlarını meydana getiren bir diğer etken olarak; "Endüstrileşme" başlığında, endüstrileşmenin yarattığı çevre kirlilikleri kentleşme ile ilişkilendirilerek verilmektedir. Türkiye'de endüstrileşme eğilimleri ve endüstrilerin yer seçimi kararlarının işletme açısından yarattığı faydalar ve çevre kirlilikleri sorunu ikileminde, Türkiye'nin endüstrileşme yapısı üzerinde tartışılmaktadır. Ayrıca endüstrinin yarattığı çevre kirliliklerinin somutlaşması bakımından, Türkiye'nin endüstri bölgeleri içinde Bursa'nın konumu incelenmektedir. Üçüncü bölümde "Çevre Kirliliği" başlığında hava, su ve toprak kirlilikleri ele alınmakta ve ülkemizde yaşanan çevre kirlilikleri aktarılmaktadır. Bu bölümde, Bursa kentinin çevre kirliliği yönünden hangi tür süreçleri yaşamakta olduğu da gösterilmektedir.