İkinoktalı kırmızıörümcek [Tetranychus urticae (Koch)]'in farklı domates çeşitleri üzerinde beslenmesinden kaynaklanan zararlı ve bitki tepkilerinin incelenmesi

Abstract

Tetranychus urticae (Koch) (Acari: Tetranychidae) birçok üründe zararlı olmakla birlikte özellikle domateste önemli bir zararlıdır. Sebzelerde kırmızıörümceğin kimyasal savaşımının başarılı olamamasının nedeni bu zararlının akarisitlere karşı hızlı bir şekilde dayanıklılık kazanmasından kaynaklanmaktadır. Domates çeşitleri üzerindeki T.urticae nin etkinliği farklılık göstermektedir. Bitki trikomları, bitki zararlılarına ve kırmzıörümceklere karşı savunmayı sağlayan özelliklerden birisidir. Bu çalışmanın amacı, 10 domates çeşidi üzerinde T.urticae nin canlılık oranını, gelişim süresini, ovipozisyon süresini, yumurtalamasını ve yaşam parametrelerini değerlendirmektir. Buna ek olarak, bu çalışmada farklı domates çeşitleri üzerinde akar popülayonu ve akarın zararı arasındaki ilişkiler belirlenmiştir. Bu çalışmada yabani çeşit Beaufort (Lycopersicon hirsutum× L. esculentum), kültür çeşitleri olan Aytina, Beril, Bt-236, Elegro, Impala, Platinium, Simena, Troy ve Y-67 kullanılmıştır. Bu çalışmalar Beaufort domates çeşidi üzerinde beslenen akarın kalıtsal üreme yeteneği (rm) (0,121), net üreme gücü (Ro) (5,79) ve toplam üreme oranı (GRR) (5,79) değerlerinin diğer çeşitler üzerinde beslendiğinden daha düşük olduğunu göstermiştir. Bu çeşit üzerindeki akar popülasyonu düzeyi diğer çeşitlerle karşılaştırıldığında önemli şekilde az bulunmuştur. Bununla birlikte en düşük canlılık oranı Beaufort çeşidinde belirlenmiştir. Tip 1 trikom yoğunluğu özellikle de glandular tip 4 yoğunluğu önemli bir şekilde diğer çeşitlere göre yüksek bulunmuştur. Diğer çeşitler üzerinde akarın zararı karşılaştrıldığında Beaufort un toleransı yüksek bulunmuştur. Yaşam parametreleri, popülasyon düzeylerin ve T. urticae zarar oranına bakılarak, sırık domates çeşidi olan Y-67 ve Aytina çeşitleri çok hassas bulunmuştur. Buna karşın, bu kültür çeşitlerinde tip 4 trikom yoğunluğu Beauforttan düşük bulunmuştur. Bt-236 çeşidi yaşam çizelgesi parametreleri, canlılık oranı, zarar oranı ve yaprak yüzeyindeki tip 4 trikomu yoğunluğu açısından Beaufort a yakın olduğu bulunmuştur. T. urticae popülasyon düzeyinin Elegro çeşidinde düşük olmasına rağmen, zarar oranı yüksek bulunmuştur. Bir dişi akarın zarar oranı en yüksek Y-67 ve Elegro, orta derecede zarar Simena, Troy, Beril ve Platinium, en düşük zarar Beaufort, İmpala ve Bt-236 çeşitlerinde bulunmuştur.Tetranychus urticae (Koch) (Acari: Tetranychidae) is a serious pest of several crops particulary in tomato. Chemical control of the spider mite on this vegetable has not been very successful due to fastly develop to resistant to acaricides. T. urticae performs differentially depend on tomato varieties. Plant trichomes are implicated in a variety of adaptive processes, including defense against herbivores as well as spider mites. The aim of study was to evaluate the plant features (density of trichomes type 1 and type 4) and survival, development, oviposition and life table parameters of the T.urticae on ten tomato varieties. In addition, the current study was to establish the relationships between the damages of the mites and its population level on different tomato variety. We used a variety, Beaufort, derived from cross between the wild tomato, Lycopersicon hirsutum and the cultivated tomato L. esculentum, and nine cultivated varieties, Aytina, Beril, Bt-236, Elegro, Impala, Platinium, Simena, Troy and Y-67. The study showed that when T. urticae fed on Beaufort tomato variety, rm (0,121), Ro (5,79) and GRR (5,79) were lower than the mite feds on the other varieties. Also, the mite population level on this varietiy was significantly lower compared with that on other tomato varieties. However, the lowest survival rate was established in Beaufort variety. Densities of trichome type 1 and especially grandular type 4 were significantly higher than those of others. The tolerance of this variety was found higher compared the damage of mites on other variety. According to life table parameters, population levels and damage rates of T. urticae, stake tomato varieties, Y-67 and Aytina, were found very susceptible to the mite. In contrary, the density of type 4 trichome was determined lower than Beaufort and some other cultivated varieties. Bt-236 variety was found very close to Beaufort in terms of life table parameter, the survival rates, the damage rates and the density of type 4 on leaves surface of it. Although the population level of T. urticae was found very low in Elegro, the damage rate was occurred higher in this variety. The mite damage rates per female mites were the highest on Y-67, Elegro and Aytina, intermediate on Simena, Troy, Beril and Platinium, and the lowest on Beaufort, Impala and Bt-236.