Tek başına, işbirliği içeren ve rekabet içeren etkinliklerde akış deneyiminin kültürel özellikler ve örtük güdülerle ilişkili olarak incelenmesi

Abstract

Bu tez çalışmasının amacı, bireylerin, hangi türlerdeki etkinliklerde akış deneyimlediklerini ve farklı türlerdeki etkinliklerdeki akış deneyimleri ile özelliklerinin (kültürel özellikleri ve örtük güdüleri)ilişkisini incelemektir. Akış deneyimi şu beş etkinlik türünde incelenmiştir: Tek başına, tanıdıklarla işbirliği içeren, tanımadığı kişilerle işbirliği içeren, birebir rekabet içeren ve grup rekabeti içeren etkinlikler. Çoğu üniversite öğrencisi olan toplam 258 kişinin verisi kullanılmıştır. Katılımcıların, yaşamlarında var olan her bir etkinlik türü için, akış deneyimlediklerini bildirdikleri örnek etkinliklere dair açık uçlu olarak aktardıkları duygu, düşünce ve deneyimlerine tema analizi uygulanarak her bir etkinlik türünde akış deneyimine ilişkin temalar tanımlanmış; korelasyon ve regresyon analizleri ile de farklı türlerdeki etkinliklerdeki akış deneyimleri ile kültürel özellikleri ve örtük güdülerini ilişkilendiren hipotezler test edilmiştir. Her bir etkinlik türünde akış deneyimine ilişkin ortaya çıkan temalar, çeşitli etkinliklerde neden (ne tür psikolojik veya sosyal ihtiyaçların ilgili etkinlikte karşılanmasından ötürü) akış deneyimlendiğini, etkinlik esnasında akış deneyimini sekteye uğratabilecek olası durumları ve o etkinlikteki akış deneyiminin diğer etkinliklerde görülmeyen kendine has yönlerini yansıtmıştır. Farklı türde etkinliklerde deneyimlenen akışın düzeyinin, bireylerin kültürel eğilimlerine (dikey ve yatay bireycilik ve toplulukçuluk), benliklerini nasıl tanımladıklarına(kişisel, ilişkisel, kolektif benlik tanımlaması) ve örtük güdülerine (örtük yakınlık kurma, başarı ve güç güdüleri) bağlı olarak değişebileceği ve de kültürel özellikleri (kültürel eğilimler ve benlik tanımlamaları) ile örtük güdülerinin, akış deneyimi üzerinde ortak bir etkisi olduğu fikri test edilmiştir. Bulgular, tanıdıklarla işbirliği içeren etkinliklerde akış deneyiminin yatay ve dikey toplulukçuluk eğilimleriyle; rekabet içeren etkinliklerde akış deneyiminin dikey bireycilikle; tek başına etkinliklerde ve grup rekabeti içeren etkinliklerde akış deneyiminin ise örtük başarı güdüsü ile pozitif yönde ilişkili olduğunu göstermiştir. Kültürel özellikler ile örtük güdülerin uyumunun etkilerini test etmeye yönelik analizlerde ise anlamlı bulgular elde edilmemiştir. Çalışmanın nitel ve nicel bulguları, ilgili teorik çerçeveler ve önceki görgül çalışmalarla ilintili olarak tartışılmış ve gelecek çalışmalara yön verecek spesifik öneriler sunulmuştur.This study investigates the types of activities people experience flow and the relationships between flow experience in different activity types and characteristics (cultural characteristics and implicit motives) of individuals. Flow experience was examined in the following five activity types: Solitary activities, activities including cooperation with regular contacts, cooperation with temporarily gathered people, one-to-one competition, and group competition. Data from 258 participants, who were mostly university students, was analyzed. Themes were defined by applying thematic analyses to the emotions, thoughts, and experiences reported by participants for the activities they experience flow. Correlation and regression analyses tested the hypotheses about the relationship between flow experience in different activity types and characteristics of individuals. Themes emerged reflected why flow is experienced in a relevant type of activity (in terms of what kind of psychological or social needs are satisfied in that activity type), what may hinder flow experience during the activity, and what may be a unique side of flow experience in a relevant activity type that does not occur in other activity types. It was examined whether the level of flow experience in different types of activities changes depending on individuals’ cultural orientations (vertical and horizontal individualism and collectivism), the way they define their self (personal, relational, and collective self-descriptions), their implicit motives (implicit affiliation, achievement, and power motives) and if there is an interaction effect of cultural characteristics (i.e., cultural orientations and self-descriptions) and implicit motives on flow experience. Results revealed positive significant relationships between flow in activities with regular contacts and horizontal and vertical collectivism, flow in activities with one-to-one competition and verticalindividualism, and flow in solitary and group competition activities and implicit achievement motive.There were no significant conjoint effects of cultural characteristics and implicit motives. Qualitativeand quantitative findings were discussed in the framework of relevant theoretical bases and previous studies, and suggestions for future research were offered.