Hicri birinci asırda fıkhın tedvîni ve Fuat Sezgin’in tespitleri üzerine bir inceleme

Abstract

İslam hukuk literatürüne dair günümüze ulaşan eserler, müstakil mezheplerin kuruluş dönemine denk gelen hicri II. asrın ortalarından itibaren görülmeye başlanmıştır. Hicri I. asırda telif edildiği bilinen ve sonraki döneme kaynaklık ettiği düşünülen eserler ise oldukça sınırlıdır. Bu dönemde telifatın az olmasının önemli sebepleri arasında, ilmi faaliyetlerin ve eğitim-öğretimin daha ziyade şifahî gelenek yoluyla mümkün olabileceğine ve bu dönemde kitap telif etmenin bazı sakıncalarının bulunduğuna dair kanaatlerin bulunmasıdır. Tabi bu durumun sosyal ve ekonomik sebepleri de yok değildir. Ayrıca bu dönemde yaşayan bazı müelliflerin kitap yazımı hakkındaki kişisel kanaatleri de telif faaliyetlerinin kemiyetinde etkili olmuştur. Bu çalışmada fıkıh ekollerinin kuruluş aşaması olan H II. asra ait bilinen derlemelerin öncesindeki mevcut fıkıh literatürüne genel bir bakış hedeflenmiş ve bu döneme ait yazınsal faaliyetler hakkındaki Fuat Sezgin’in tespitleri incelenmiştir.

The works belonging to Islamic law literature that have made it to our day are the ones that have started to emerge from the middle of the second century after Hijrah. The number of works that are known to have been authored in the first century after Hijrah and believed to have served as a source for the coming periods is very limited. Among the reasons for the low number of authored works in this period are certain opinions maintaining that scholarly activities and education were only possible when conducted in person, as was the tradition, and that authoring works in this period had its own complications. Of course, it wouldn’t be an extrapolation to say that there weren’t any social or economic reasons for this. In addition, certain personal opinions belonging to some authors who lived in this period regarding the writing of such works have had an effect on the quantity of written works. This study aims to present an overview of the existing fiqh literature predating known compilations done in the second century after hijrah, which is known as the founding stage of the schools of fiqh, and examine Fuat Sezgin’s findings on textual activities in this period.