Diz osteoartritli hastalarda radyolojik evre ile q açısı, femoral kıkırdak kalınlığı ve klinik parametreler arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı semptomatik primer diz osteoartritli (OA) hastalarda osteoartritin radyolojik şiddeti ile bireylere ait özelliklerin, klinik bulguların şiddetinin, alt ekstremite dizilim düzgünlüğünün değerlendirilmesinde kullanılan Q açısının, ultrasonografi ile ölçülen patellofemoral kıkırdak kalınlığının, yaşam kalitesi ile disabilite düzeyinin ve genel sağlık algısı arasındaki ilişkisininin değerlendirilmesidir. Çalışmaya Amerikan Romatoloji Cemiyeti (ACR) kriterlerine göre her iki dizinde OA bulunan, dahil edilme ve dışlama kriterlerini karşılayan 100 hasta (82 kadın, 18 erkek) dahil edildi. Bu çalışma için özel değerlendirme formu oluşturuldu. Bu formla hastaların demografik özellikleri, eşlik eden hastalıkları, ailede OA varlığı, semptom süresi, dominant ekstremitesi kaydedildi. Hastaların boy ve kilo ölçümleri yapılarak vücut kitle indeksleri (VKİ) hesaplandı. Diz grafilerinin değerlendirilmesi için Kellgren-Lawrence (K-L) radyolojik evreleme skalası kullanıldı. Hastaların ağrısının değerlendirmesi için Vizüel Analog Skala (VAS) kullanıldı. Ağrı, tutukluk ve fiziksel fonksiyonları değerlendirmek için Western Ontario ve McMaster Üniversiteleri Osteoartrit İndeksi (WOMAC), genel sağlık durumunu değerlendirmek için de Kısa form-36 (KF-36) kullanıldı. Dijital gonyometre ile Q açısı ölçümleri yapıldı. Hastaların ultrasonografik incelemesinde femoral kıkırdak kalınlığı ölçümü yapıldı. Bu değişkenler Kellgren-Lawrance radyolojik evrelemesine göre oluşturulan üç grup (Evre 2, 3, 4) arasında karşılaştırıldı. Çalışmada değerlendirilen 200 dizin %55'inde (n=110) evre 2, %33'ünde (n=66) evre 3 ve %12'sininde (n=24) evre 4 OA olduğu saptandı. Diz OA'da radyolojik evre ile VKİ (p=0,001), semptom süresi (p<0,001), VAS (p<0,001) ve EHA (p<0,001) arasında ilişki saptandı. Yapılan korelasyon analizinin sonucunda bireylerin yaşı (p=0,129) ile radyolojik evre arasında anlamlı ilişki olmadığı bulundu. K-L evrelemesi ile ultrasonografik femoral kıkırdak kalınlığı ölçümü (p<0,001) arasında negatif yönde anlamlı ilişki olduğu, ayrıca daha kalın femoral kıkırdak yapısına sahip olan hastaların daha düşük WOMAC ve daha yüksek KF-36 değerlerine sahip olduğu gösterildi. Radyolojik evre ile Q açısı ölçümü (p<0,001) arasında ise pozitif yönde anlamlı ilişki saptandı. İleri evre hastaların daha yüksek WOMAC indeksi skorlarına (p<0,001) sahip olduğu gösterildi. Radyolojik evre ile KF-36'nın fiziksel fonksiyon, fiziksel rol kısıtlaması, enerji, mental sağlık, sosyal fonksiyon, ağrı ve genel sağlık algısı alt parametreleri arasında ters yönlü ilişki olduğu saptandı. Emosyonel rol kısıtlaması (p=0,108) ile radyolojik evre arasında ise ilişki saptanmadı. Sonuç olarak çalışmamızda radyolojik evre ile OA kliniği arasında anlamlı ilişki olduğu, ileri evre hastaların günlük yaşam aktivitelerinin daha fazla etkilendiği gösterilmiştir. Diz OA'da hastaların kliniği ve radyografik bulgularının ayrı ayrı değil, birlikte ele alınmasının tedavi seçiminde daha etkili sonuçlar sağlayacağı görüşündeyiz.

The aim of this study is to evaluate the relationship among severity of clinical findings, Q angle of used in the evaluation of lower extremity uniformity, ultrasonographic femoral cartilage thickness, quality of life, disability, overall health perception and radiographic grading in patients with symptomatic primary knee osteoarthritis (OA). 100 patients (82 women, 18 men) with bilateral knee osteoarthritis are included in the study which are diagnosed according to ACR (American College of Rheumatology) criteria and who met inclusion and exclusion criteria. A special evaluation form was created for this study. Demographic characteristics of patients, concomitant diseases, family history, sypmtom duration, dominant extremity were recorded. Body mass index (BMI) was calculated for each of them as kg/m². Kellgren-Lawrence (K-L) classification was used to grade knee osteoarthritis radiographically. Visual Analogue Scale (VAS) was used to evaluate the pain of the patients. Western Ontario and McMaster Uvinersities OA Index (WOMAC) was used for evaluating pain, stiffness and physical functions, and Short-Form-36 (SF-36) was used for evaluating general health status. Q angle measurements were made by digital goniometer. Femoral cartilage thickness measurements were done during the ultrasonographic evaluation. These variables were compared between three groups based on Kellgren-Lawrance radiological grades (Grade 2, 3, 4). Among the 200 knee wich included in our study 55% of them were grade 2 (n=110), 33% were grade 3 (n=66) and 12% were grade 4 (n=24) OA. BMI (p=0,001), symptom duration (p<0,001), VAS (p<0,001) and ROM (p<0,001) were worsened radiological grade in knee OA. According to results of correlation analysis there was no corelation between subjects age and radiological grade (p=0,129). There was a negative correlation between radiographic K-L grading and ultrasonographic femoral cartilage thickness measurements (p<0,001), also patients with thicker femoral cartilage had lower scores in WOMAC and higher scores in SF-36. There was a positive correlation between radiological grade and Q angle (p<0,001). Advanced stage patients were shown to have higher WOMAC index scores (p<0,001). There were a negative correlation between radiological grade and SF-36 subscales of physical function, physical role limitation, vitality, mental health, social function, pain and general health perception. There was no significant correlation between radiographic K-L grading and emotional role restriction (p = 0,108). In conclusion, our study showed that there was a significant relationship between radiological stage and clinical findings of OA, and advanced stage patients daily life activities were more affected from the other groups. In our opinion, in knee OA clinical and radiographic findings should be concidered together not separately; this approach will provide us to chose the more appropriate treatment option.