19. yy endüstri yapılarının kültürel miras olarak değerlendirilmesi: Tirilye'de zeytinyağı fabrikası restorasyon projesi

Abstract

Antik çağdan günümüze zeytin üretimi teknolojisinin gelişerek devam ettiği Akdeniz coğrafyasında ekonomisi zeytin üretimine dayalı yerleşimlerden biri de Mudanya ilçesine bağlı bir kıyı yerleşimi olan Tirilye'dir. Tirilye zeytin ve zeytinyağı üretimi ile dünyaca tanınmış, geçmişi boyunca ipekböcekçiliği, balıkçılık ve şarap üretimi önemli gelir kaynakları olmuştur. Zeytincilik günümüzde önemini hala korumaktadır. Yüksek lisans tez çalışmasında, Tirilye'de yer alan ve 19.yy'ın ikinci yarısında inşa edildiği tahmin edilen Rumlardan kalan zeytinyağı fabrikası korunması gerekli kültürel mirasın bir parçası sayılan endüstri mirası bir yapı olarak incelenmiştir. Tezin birinci bölümünde dünyada ve Türkiye'deki endüstrileşme süreci, Türkiye endüstrileşmesinde Bursa'nın yeri, zeytinciliğin Bursa'daki gelişimi konuları anlatılmıştır. Daha sonra endüstri mirası kavramının tanımı, kapsamı, korunması gerekli kültür mirasının bir parçası olan endüstri mirası yapılarının korunması ile ilgili tüzükler ve kuruluşlar ile bu binaların yeniden kullanımına dair örnekler incelenmiştir. Son olarak da, Tirilye'deki zeytinyağı fabrikası ve ek binalarının mimari analizi yapılmış, analitik rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri çizilmiş, raporları hazırlanmıştır. Son bölümde, yasal koruma altındaki fabrikanın, endüstri mirası olarak tanımı, değerinin anlaşılması, tarihinin araştırılması, belgelenmesi, korunması, tanıtımının yapılması ve günlük yaşama yeniden kazandırılmasını sağlayacak öneriler geliştirilmiştir.

Tirilye a coastal hometown located in the west of Mudanya town of Bursa city in the Mediterranean Basin where the olive production technology continues to develop from antiquity to the present. Olive and olive oil of Tirilye was world-renowned, sericulture, fisheries and wine production were important sources of income throughout the past. Olive production still has importance today. In this master thesis, Tirilye olive oil factory which is handed down from Greeks and built in the second half of 19th century approximately was analyzed as an industrial heritage, a part of cultural heritage. In the first part of thesis, industrialization period in the World and Turkey, the place Bursa in industrialization period of Turkey and development of olive production in Bursa were explained. The concept, definition and content of industrial heritage, committees and chartes about conservation of industrial heritage and examples of re-use of them were studied. Finally, architectural analyze, measured drawings, restitution and restoration projects and reports were prepared for olive oil factory and its additional buildings. In the last part, recommendations were developed for legally protected factory, such as definition as an industrial heritage, understanding the value of it, researching the history, documentation, conservation, promotion and reintegraiton to daily life.