Gelişen ekonomi̇ler i̇çi̇n ne tür bi̇r makro ekonometrik model?

Abstract

Ekonometrik modeller ilk olarak Hollanda, A.B.D. ve Kanada'da kurulmuş ve uygulanmıştır. Bu tür araştırmalar İngiltere, Japonya, Hindistan, İsrail, Yunanistan ve diğer ülkelerde de benzer çalışmalara önayak olmuştur. İkinci gruptaki ülkelerin çoğu gelişen ülkelerdir ve birinci gruptaki model kurucuları için geliştirilmiş yolların ne ölçüde gelişen ülkeler için kullanılabileceği açık değildir. llk Japon modellerinin bazılarında, denklemlerin parametrik yapıları ve değişken tanımları aynen A.B.D. modellerine benziyecek şekilde belirlenmiştir. Bu tür modeller başarılı ve uzun ömürlü olmamışlar ve çok daha yararlı olan, töresel kurumları ve davranış farklılıklarını kapsayan yöntemlerle değiştirilmişlerdir. Hint modellerinin gelişiminde ilk adımlar N.V.A. Narasimham, sonrakiler ise araştırma öğrencilerinden K. Krishnamurthy ve Kanta Marwah tarafından atıldı. Bu adımlar gerekli idi ve ilginç sonuçlar yarattı. Ancak, Hindistan için gerçekten yeterli bir modelin geliştirilmesi daha zaman gerektirecek ve bu model, öncü modellerden oldukça farklı olabilecektir.Latin Amerika, Afrika ve Sosyalist ülkeleri de ele alabiliriz. Mevcut modellerle karşılaştırıldığında tümünü çok farklı yapılan olsa gerek. önümüzdeki sorunların aydınlatabilmesi açısından İsrail ve Japonya'da bu tür çalışmalarda ortaya çıkmış sorunlara bakalım. tki ekonomi de endüstrileşmiştir, Japonya İsrail'den çok daha fazla olmak üzere. Ancak ikisi de A.B.D., İngiltere ve Batı Avrupa'dakilerden çok farklı bir kalkınma aşamasındadırlar. Bir İsrail modeli göç ve doğal artışdan doğan nüfus artışına, tektaraflı uluslararası transferlere, askeri harcamalara, ticaret dengesine ve yerli sermaye oluşumuna büyük önem vermelidir. üstelik İsrail ekonomisi bir dengesizlik ekonomisi olmuştur ve bu da hesaba katılmalıdır. Reel ücretin emeğin marjinal üretkenliğine eşitlenmesi yerine, wfp = aX/aL' deki gibi, (w fp.- aX/aL)'in rolünü ekonomide stratejik belirleyici bir değişken olarak öne sürebiliriz. Japon modelinde «ikili (düal) ekonominin işleyişini (büyük ve küçük firmaların paralel çalışması) , tasarruf mekanizmasını, gelir eşitsizliğini, büyük bir ada nüfusunun beslenmesini, dış ticaret hareketlerini ve kontrol altındaki bir para piyasasını göstermeye çalışmamız gerekir. Bu tür özellikler tümüyle dikkate alındığında yapılmakta olan çalışmalarda değişik tip modeller elde edebiliriz. Ancak kanımca, Japon ve İsrail modelleri A.B.D.'deki modellerden çoğunlukla detayda farklı olacaktır. Temelde A.B.D. modellerinden farklı olmayabilirler, ama Hint model kuruluşunun sonucu hakkında daha şüpheliyim.