5. Sınıf Sosyal Bilgiler dersinde uygulanan sorumluluk temelli etkinliklerin öğrencilere sorumluluk değerini kazandırmadaki etkisi

Abstract

Küresel anlamda meydana gelen problemler ve bunlarla baş etmede gerçek manada nitelikli, bilinçli, duyarlı ve sorumluluk sahibi insanlara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle günümüzde birçok ülke, bu hassasiyeti de göz önünde bulundurarak kendi vatandaşlarını, nitelikli ve sorumluluk sahibi bireyler olarak yetiştirmeyi hedeflemektedirler. Son dönemlerde toplumsal olarak birçok problemin ortaya çıktığı görülmektedir. Bunlar içerisinde: Ahlaki değerlerin çöküşü, aile bağlarının zayıflaması, aşırı tüketim hırsı, madde kullanımı, küresel Covid-19 pandemisi, sağlıksız ürünlerin üretim ve tüketimi gibi çok sayıda belirtebileceğimiz sorun meydana gelmiştir. Bu tarz problemlerle baş etmede değerlerin öğretilmesinin ve değer eğitiminin verilmesinin ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Bu nedenle öğrencilerin sorumluluk sahibi bireyler olmasını sağlamak ve sorumluluk davranışlarının gelişimine destek olmak için etkinlik temelli değer eğitimine önem verilmelidir. Bu çalışmanın amacı, 5. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde uygulanan sorumluluk temelli etkinliklerin öğrencilere sorumluluk değerini kazandırmadaki etkisini belirlemektir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2019-2020 eğitim öğretim yılı döneminde, Yalova il merkezinde, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı iki ortaokulda yer alan 5. sınıf öğrencilerinden oluşmaktadır. Bu araştırma, nicel ve nitel verilerden oluşan karma yöntem araştırmasına göre tasarlanmıştır. Karma yöntem araştırma türlerinden açımlayıcı-açıklayıcı sıralı desen kullanılmıştır. Bu bağlamda araştırmada kullanılan nicel veri araçları, bireysel ve sosyal sorumluluk ölçeği ve başarı testidir. Nitel veri araçları olarak yarı yapılandırılmış görüşme, zihin haritası, metafor, görsel çalışma yaprağı, veli görüşmesi ve gözlem yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın uygulama bölümünde, deneysel bir araştırma olduğu için ön test ve son test kontrol gruplu deneysel desene göre işlem süreci gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın nicel veri analizi, SPSS 22 programına göre yapılmıştır. Bunun içinde bağımlı, bağımsız gruplar için t-testleri, tek yönlü ve tekrarlı ölçümler için Anova, Split-Plot Anova ve parametrik olmayan testler için de Wilxocan İşaretli Sıralar testi, analiz için kullanılmıştır. Nitel verilerin analizinde ise betimsel ve içerik analizi yöntemlerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre deney ve kontrol grubu, son test başarı puanları arasında anlamlı bir farklılık çıkmıştır. Bu sonuçtan da anlaşıldığı gibi deney ve kontrol grupları açısından karşılaştırıldığında, deney grubunda işlem gören sorumluluk değerinin etkinlik temelli öğretim sürecinin olumlu bir etkisi olduğu söylenebilir. Deney ve kontrol grubu son test tutum puanları arasında da anlamlı bir farklılık çıkmıştır. Bu anlamlı farklılık, birbirinden bağımsız iki grup olarak karşılaştırıldığında, deney grubunda uygulanan sorumluluk değerinin etkinlik temelli öğretim süreci ile kontrol grubunda uygulanmayan bir öğretim sürecinin farklılığından kaynaklanmış olabilir. Araştırmanın sonuçlarına göre sorumluluk değerinin etkinliklerle öğretilmesinin, hem öğrencilerin başarılarını arttırdığı hem de olumlu tutum ve davranışlar sergilemelerine destek olduğu belirlenmiştir. Sosyal Bilgiler dersinde, çeşitli öğretim yöntem ve tekniklere göre oluşturulan sorumluluk değeri etkinliklerinin; ilgi çekici, eğlenceli, zevkli ve pozitif bir öğrenme ortamı oluşmasına katkı sağladığı görülmüştür. Bu sonuçlar doğrultusunda bazı önerilere yer verilmiştir.There is a real need for qualified, conscious, sensitive and responsible people to deal with the problems that occur globally and to cope with them. For this reason, many countries today aim to raise their own citizens as qualified and responsible individuals, taking into account this sensitivity. It is seen that many social problems have emerged in recent years. Among them: The collapse of moral values, weakening of family ties, greed for excessive consumption, substance use, global Covid-19 pandemic, production and consumption of unhealthy products have occurred. It shows how important it is to teach values and to give value education in coping with such problems. For this reason, importance should be given to activity-based value education in order to ensure that students become responsible individuals and to support the development of responsibility behaviors. The aim of this study is to determine the effect of responsibility-based activities applied in the 5th grade Social Studies course on gaining the value of responsibility to students. The study group of the research consists of 5th grade students in two secondary schools affiliated to the Ministry of National Education in the city center of Yalova in the 2019-2020 academic year. This research was designed according to mixed method research consisting of quantitative and qualitative data. Explanatory-explanatory sequential design, one of the mixed method research types, was used. In this context, the quantitative data tools used in the research are the individual and social responsibility scale and the achievement test. Semi-structured interview, mind map, metaphor, visual worksheet, parent interview and observation method were used as qualitative data tools. In the application part of the study, the process was carried out according to the experimental design with pre-test and post-test control group, since it is an experimental research. Quantitative data analysis of the research was carried out according to the SPSS 22 program. In this, t-tests for dependent and independent groups, Anova, Split-Plot Anova for one-way and repeated measurements, and Wilxocan Signed Ranks test for non-parametric tests were used for analysis. In the analysis of qualitative data, descriptive and content analysis methods were used. According to the results of the research, there was a significant difference between the experimental and control group, post-test achievement scores. As can be understood from this result, it can be said that the value of responsibility treated in the experimental group has a positive effect on the activity-based teaching process when compared in terms of the experimental and control groups. There was also a significant difference between the posttest attitude scores of the experimental and control groups. This significant difference may be due to the difference between the activity-based teaching process of the responsibility value applied in the experimental group and a teaching process that was not applied in the control group when compared as two independent groups. According to the results of the research, it was determined that teaching the value of responsibility through activities both increased the success of the students and supported them to exhibit positive attitudes and behaviors. In the Social Studies course, the responsibility value activities created according to various teaching methods and techniques; It has been seen that it contributes to the creation of an interesting, fun, enjoyable and positive learning environment. In line with these results, some suggestions are given.