Bazı etilen inhibitörlerinin ayçiçeği (Helianthus annuus L.) Bitkisinin in vitro rejenerasyon kapasitesi üzerine etkisi

Abstract

Bu çalışma, 5 farklı ticari hibrit ayçiçeği (Helianthus annuus L.) genotipinde (LG50455 CLP, LG5485, LG50521 CLP, LG50550 CLP, LG50635 CLP), eksplant yaşı (3, 7, 12 gün) ve eksplant kaynağı (hipokotil, kotiledon) gibi faktörlerin yanı sıra, Benzyladenine (BA) [0,0-0,5-1,0-2,0 mg/l] ve Naphthalene asetik asit (NAA) [0,0-0,5-1,0-2,0 mg/l] konsantrasyonlarının 16 farklı kombinasyonunu ve etilen inhibitörleri olarak bilinen gümüş nitrat (AgNO₃) (1,0-2,0-4,0 mg/l) ve kobalt klorürün (CoCl₂) (2,0-4,0-8,0 mg/) bitki rejenerasyon potansiyeline etkilerini belirlemek amacı ile 2023-2024 yılları arasında Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Doku Kültürü Laboratuvarında yürütülmüştür. Yapılan denemelerde, eksplant yaşının artması ile kök oluşum potansiyeli azalmış, en yüksek kök oluşumu 3 günlük çimlenmiş fidelerden alınan eksplantlarda (%31,56) gözlemlenmiştir. Kallus oluşumu açısından, en iyi sonuç hipokotil eksplantlarından elde edilirken, sürgün oluşumu açısından en iyi eksplant kaynağı kotiledon olmuştur. Hormon kombinasyonlarında, 1,0 mg/l BA ve 0,5 mg/l NAA içeren ortamda en yüksek embriyo benzeri yapı (%8) ve sürgün oluşumu (%20) elde edilmiştir. Kallus oluşumu en yüksek, BA içermeyen ve 2,0 mg/l NAA içeren ortamda (1,48 skor) gözlemlenirken, kök oluşumu ise BA içermeyen 0,5 ve 1,0 mg/l NAA içeren ortamlarda (%100) gerçekleşmiştir. AgNO₃ ve CoCl₂ farklı konsantrasyonları kullanılarak yapılan çalışmada, en yüksek sürgün (%45) ve kök oluşumu (%70,50) 2,0 mg/l AgNO₃ içeren ortamda gözlemlenmiştir. En yüksek kallus oluşum oranı ise 4,0 mg/l CoCl₂ içeren ortamda (2,25 skor) ve en yüksek embriyo benzeri yapı oluşumu ise 8,0 mg/l CoCl₂ içeren ortamda (%6,62) tespit edilmiştir. Yapılan çalışmada, AgNO₃’ün sürgün ve kök oluşumunu olumlu yönde etkilediği, ancak CoCl₂’nin sürgün ve kök oluşumunu negatif yönde etkilediği bulunmuşturThis study was carried out to determine the effects of 16 different combinations of 6-Benzyladenine (BA) [0,0-0,5-1,0-2,0 mg/l] and Naphthalene acetic acid (NAA) [0,0-0,5-1,0-2,0 mg/l] concentrations and silver nitrate (AgNO₃) (1,0-2,0-4,0 mg/l) and cobalt chloride (CoCl₂) (2,0-4,0-8,0 mg/l), which are known as ethylene inhibitors, on plant regeneration potential in 5 different commercial hybrid sunflower (Helianthus annuus L.) genotypes (LG50455 CLP, LG5485, LG50521 CLP, LG50550 CLP, LG50635 CLP), as well as factors such as explant age (3, 7, 12 days) and explant source (hypocotyl, cotyledon). This research was conducted at Bursa Uludağ University Faculty of Agriculture Field Crops Department Tissue culture Laboratory between 2023-2024. The potential of root formation decreased with increasing explant age, the highest root formation was observed in explants taken from 3-day germinated seedlings (31,56%). In terms of callus formation, the best result was obtained from hypocotyl explants, while the best explant source in terms of shoot formation was cotyledons. In hormone combinations, the highest embryo-like structure (8%) and shoot formation (20%) were obtained in the medium containing 1,0 mg/l BA and 0,5 mg/l NAA. The highest callus formation was observed in the medium containing 2,0 mg/l NAA and without BA (1.48 score), while root formation occurred in the medium containing 0,5 and 1,0 mg/l NAA without BA (100%). In the study using different concentrations of AgNO₃ and CoCl₂, the highest shoot (45%) and root formation (70,50%) were observed in the medium containing 2,0 mg/l AgNO₃. The highest callus formation rate was determined in the medium containing 4,0 mg/l CoCl₂ (2,25 score) and the highest embryo-like structure formation was determined in the medium containing 8,0 mg/l CoCl₂ (6,62%). In the study, it was found that AgNO₃ positively affected shoot and root formation, but CoCl₂ negatively affected shoot and root formation