Caydırıcılık ve rehabilitasyon bakımından hapis cezasının suça etkisi ve ceza popülizmi

Abstract

Hapis cezasının tartışmasız görülen meşruluğu ve etkinliği, günümüzde yeniden sorgulanmayı hak etmektedir. Bu amaçla çalışmanın ilk bölümünde cezanın tanımı ve özellikleri verilmiş, amacı üzerinde durulmuş ve özellikle ölçülülük ilkesi çerçevesinde yürütülen tartışmalar incelenmiştir. Cezanın amacına ilişkin tartışmaların karma teorilerle sonlandırılmaya çalışıldığı ve kabul edilen amacın pratik önemini büyük oranda kaybettiği günümüzde, cezanın amacının tür ve miktarı üzerindeki etkisi tekrar ele alınmalıdır. Çalışmanın ikinci bölümünde caydırıcılık ve rehabilitasyon teorileri, tarihi ve teorik açıdan incelenmiş, hedefleri üzerinde durulmuş ve bu hedeflere ulaşmak amacıyla başvurulan yollara değinilmiştir. Ardından her iki teorinin etkinliğini test eden saha çalışmalarının genel bir değerlendirmesi yapılarak hapis cezası bakımından her iki teorinin de beklentileri karşılamaktan uzak olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Şu halde tekerrür düşüşü sağlama hedefine ulaşamayan hapis cezasının rehabilitasyon veya özel önleme ile meşrulaştırılamayacağı sonucuna ulaşılmıştır. Üçüncü ve son bölümde popülizm ve ceza popülizmi kavramları üzerinde durulmuş, ceza popülizminin ceza adaleti üzerindeki etkileri incelenmiştir. Türk ceza adaletinin özel olarak değerlendirildiği bölümde, özellikle 2005’teki ceza adaleti reformu sonrası yaşanan süreçte ceza popülizminin etkisine ve ceza kanunları ile infaz kanunlarında yaşanan değişimlerin birbirine karşıt yollar izlemesine dikkat çekilerek ceza adaletinde bir ikili yapı kurulduğu tezi ortaya atılmıştır. Ceza adaletine olan güvendeki azalma ve yaşanan ahlaki panikler sonucunda ceza kanunlarında öngörülen suç sayısı ve cezalar artırılmakta, infaz aşamasındaysa hemen her zaman bir yumuşama eğilimi görülmektedir. Çalışmada son olarak, anılan sürecin sona ermesi adına atılabilecek adımlar üzerinde durulmuş ve sürdürülebilir bir ceza adaleti kurulması için önerilerde bulunulmuştur.The legitimacy and effectiveness of imprisonment, which is considered unquestionable, deserves to be questioned again today. For this purpose, in the first part of the study, the definition and characteristics of punishment are given, its purpose is emphasized and especially the discussions carried out within the framework of the principle of proportionality are examined. Today, where discussions on the purpose of punishment are tried to be concluded with mixed theories and the accepted purpose has largely lost its practical importance, the effect of the purpose of punishment on its type and amount should be reconsidered. In the second part of the study, the theories of deterrence and rehabilitation are analyzed from a historical and theoretical perspective, their goals are emphasized and the means used to achieve these goals are mentioned. Then, a general evaluation of the field studies testing the effectiveness of both theories is made and it is concluded that both theories are far from meeting the expectations in terms of imprisonment. Therefore, it is concluded that imprisonment that fails to achieve the goal of reducing recidivism cannot be justified by rehabilitation or special prevention. In the third and final section, the concepts of populism and penal populism are emphasized and the effects of penal populism on criminal justice are analyzed. In the section where Turkish criminal justice is specifically evaluated, the effect of penal populism, especially in the process after the criminal justice reform in 2005, and the fact that the changes in criminal laws and execution laws have followed opposing paths are pointed out and the thesis that a dual structure has been established in criminal justice is put forward. As a result of the decline in trust in criminal justice and moral panics, the number of crimes and the penalties stipulated in the penal codes are increased, and there is almost always a tendency towards leniency in the execution phase. Finally, the study emphasizes the steps that can be taken to end the aforementioned process and makes recommendations for the establishment of a sustainable criminal justice system.