Üniversite öğrencilerinde beden imajı ve ilişkili değişkenlerin üçlü etki modeli kapsamında incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, kız üniversite öğrencilerinde beden imajı (beden doyumsuzluğu, bedene yatırım) ve ilişkili değişkenlerin (aile etkisi, akran etkisi, medya etkisi, yeme alışkanlıkları, benlik saygısı) incelenmesi amaçlanmıştır. Öncelikle aile ve akran etkisini ölçen bir öz bildirim ölçeği geliştirilerek psikometrik özellikleri pilot çalışma ile incelenmiştir. Pilot çalışma kız üniversite öğrencilerinden oluşan 273 kişilik örneklemle gerçekleştirilmiştir. Pilot çalışma sonucunda aile ve akran etkisini ölçen geçerli, güvenilir ve ana çalışmada kullanılabilecek bir ölçek (Aile ve Akran Etkisi Ölçeği) oluşturulmuştur. Ana çalışma; spor yapan 212, spor yapmayan 218 kız üniversite öğrencisinden oluşan örneklemlerle gerçekleştirilmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemek amacıyla korelasyon ve regresyon analizi ve spor yapıp yapmamaya göre beden imajı ve ilişkili değişkenlerin farklılık gösterip göstermediğini belirlemek için bağımsız örneklem t testi ve çok yönlü varyans analizi (MANOVA) yapılmıştır. Sonuç olarak, spor yapan katılımcıların medya etkisi, aile ve akran genel etkisini daha fazla hissettikleri ve daha çok kısıtlı yeme davranışı gösterdikleri belirlenirken; spor yapmayan katılımcıların daha fazla beden doyumsuzluğu yaşadıkları gözlenmiştir. Benlik saygısı tüm katılımcılarda beden doyumsuzluğu ve bedene yatırımı yordamaktadır. Spor yapan katılımcılarda kilo ve boy memnuniyeti, spor yapmayan katılımcılarda laksatif kullanımı beden doyumsuzluğunu yordamaktadır. Spor yapan katılımcılarda medya etkisi, kısıtlı yeme ve beden kitle endeksi bedene yatırımı yordarken spor yapmayan katılımcılarda medya etkisi ve aile ve akran genel etkisi yordamaktadır. Çalışmanın sonuçları Üçlü Etki Modeli ve ilgili literatür kapsamında tartışılmıştır.The present study is aimed to investigate the body image (body dissatisfaction, body invesment) and relevant variables (family effect, peer effect, media effect, eating behaviours, self-esteem) among undergraduate women. Firstly a self-report questionnaire which evaluates family and peer effect developed and its psychometric properties are analysed with a pilot study. 273 undergraduate women participated in the pilot study. As a result of the pilot study; a realiable, valid questionnaire which evaluates family and peer effect (Family and Peer Effect Scale) is developed. 212 undergraduate women who exercise and 218 undergraduate women who doesn?t participated in the main study. Correlational and regression analyses, t-tests and MANOVA?s were performed in order to examine the relationships among these variables and to test possible exercise status differences in body image and relevant variables. The findings showed that media effect, family and peer general effect and restrained eating was greater for the participants who exercise; while body dissatisfaction was greater for the participants who doesn?t. Self-esteem was a significant predictor of body dissatisfaction and body invesment for all participants. The predictors of body dissatisfaction were weight and height contentment for the participants who exercise, laxative use for the participants who doesn?t. The predictors of body invesment were media effect, restrained eating, body mass index for the participants who exercise; media effect and family and peer general effect for the participants who doesn?t. In conclusion, the results of the current study were discussed in the light of tripartite influence model and relevant literature findings.