Bursa Ulu Cami zemin ve taşıyıcı sistem özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Tarihi yapıların toplumların kültürleri üzerindeki etkisi ve o toplumların geçmişine ayna olmaözelliği tarihi yapının kıymetli olmasının ana esasıdır. Bursa Ulucami’de şehrin tam kalbinde14.yy dan itibaren tarihe tanıklık etmiş bir yapıdır. Bu denli kıymetli ve tarihe tanıklık etmişyapıların korunması ve gelecek nesillere güvenle aktarılması oldukça önemlidir. Bir tarihiyapıyı geleceğe güvenle aktarabilmek için, yapı zemini ve taşıyıcı sistemin mevcut özelliklerinin ortaya konulması gerekli olmaktadır. Bu bağlamda erken Osmanlı ve çok kubbeli camilerin en önemli örneklerinden biri olan Bursa Ulucami’nin zemin ve taşıyıcı sistem özelliklerinin günümüzdeki durumlarının incelenmesi tezin amacı olarak belirlenmiştir. Buamaç doğrultusunda gerekli çalışmalar Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa Büyükşehir Belediyesi, İnşaat Mühendisleri Odası Bursa Şubesi ve Bursa Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından imzalanan protokole bağlı olarak gerçekleştirilmiştir. İncelenen yapının Bursa’nın sembol niteliğinde en bilinen tarihi yapısı olması nedeniyle yapı üzerinde ve zemininde gerçekleştirilecek ölçümlerin son derece hassas bir şekilde tahribatsız yöntemlerle yapılması zorunlu olmaktadır. Yapılan çalışmaları esas olarak üç grupta değerlendirmek mümkündür. Birinci grup çalışmalar; zemin ve temel özelliklerinin belirlenmesine yönelik ölçüm ve değerlendirilmelerin yapılmasıdır. Bunun için jeofizik yöntemler kullanılarak yer radarı ilecami zeminine ilişkin ölçümler gerçekleştirilmiştir. Diğer taraftan Bursa Büyükşehir Belediyesitarafından cami çevresinde yaptırılan zemin etüdü ve geoteknik raporlardan yararlanılarak zemin taşıma gücü ve zemin yatak katsayısı özellikleri dikkate alınmıştır. İkinci grup çalışma,taşıyıcı sistem özelliklerinin belirlenmesine yönelik gözlem ve ölçümlerin yapılmasıdır. Bunun için de cami taşıyıcı sisteminin geometrik özelliklerine yönelik ölçümler alınmış, malzemeözelliklerinin dikkate alınmasına yönelik çalışmalar yapılmış ve cami duvarlarında yine jeofizikyöntemler kullanılarak beden duvarlarında radar ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Üçüncü grup çalışmada ise ölçüm sonuçlarına ve temin edilen verilere göre yapı modellenerek analizler gerçekleştirilmiştir. Sonlu Elemanlar Yöntemiyle modellemeye ve analize imkan tanıyan SAP2000 yazılımı kullanılmıştır. Gerçekleştirilen tüm bu çalışmalara bağlı olarak Ulucami’nin statik durumunun değerlendirilmesi yapılmıştır.The main principle of the preciousness of historical buildings lies in their iMPact on the culturesof societies and their ability to reflect the past of those societies. Bursa Grand Mosque, locatedin the heart of the city, has been witnessing history since the 14th century. Preserving suchvaluable structures that bear witness to history and safely passing them on to future generationsis crucial. To securely pass on a historical building to the future, it is necessary to highlight thecurrent characteristics of the building's foundation and supporting system.In this context, thegoal of the thesis is to examine the current conditions of the foundation and supporting system features of Bursa Grand Mosque, one of the most important examples of early Ottoman andmulti-domed mosques. In pursuit of this goal, necessary studies were conducted in accordancewith the protocol signed by Bursa Uludağ University, Bursa Metropolitan Municipality, the Chamber of Civil Engineers Bursa Branch, and the Bursa Foundations Regional Directorate. Due to the symbolic nature of the examined structure as the most well-known historical buildingin Bursa, measurements on the structure and its foundation must be carried out with utmostprecision using non-destructive methods. The conducted studies can be primarily categorizedinto three groups.The first group of studies involves measurements and evaluations aimed atdetermining the characteristics of the ground and foundation. Measurements on the mosquefloor were conducted using ground-penetrating radar through geophysical methods. Additionally, information from the soil study and geotechnical reports commissioned by Bursa Metropolitan Municipality was utilized to consider the ground carrying capacity and soilbearing coefficient.The second group of studies focuses on observations and measurements todetermine the characteristics of the supporting system. Measurements were taken on thegeometric features of the mosque's supporting system, and studies were conducted to considermaterial properties. Radar measurements on the body walls of the mosque were also carried outusing geophysical methods.The third group of studies involves modeling and analysis of thestructure based on measurement results and obtained data. The SAP2000 software, allowingmodeling and analysis using the Finite Element Method, was used. As a result of all these studies, an evaluation of the static condition of the Grand Mosque was performed.