Uluabat Gölü su kalitesinin değerlendirilmesi ve coğrafi bilgi sistemi ortamında analizi

Abstract

Günümüzde göllerde yapılan araştırmalarda amaç, ötrofıkasyonu etkileyen kirletici konsantrasyonlarını belirlemek ve trofik seviyeyi tespit etmektir. Ülkemizdeki önemli sulak alanlardan biri olan ve bu önemli özellikleri nedeniyle Ramsar sözleşmesi kapsamına alınan Uluabat Gölü'nde böyle bir çalışmanın gerçekleştirilmesinin anlamlı olacağına karar verilmiştir. Bursa il sınırları içerisinde yer alan Uluabat Gölü'nde yapılan bu çalışmada temel olarak, ötrofıkasyonu etkileyen kirletici parametrelerin konsantrasyonlarının belirlenmesi ve bu parametreler arasındaki İlişkilerin ortaya konulması, göldeki kütle dengesinin oluşturulması, gölün trofik seviyesinin tespit edilmesi ve ötrofıkasyonu etkileyen parametrelere ait mevsimsel değişimlerin ortaya konulması konularına odaklanılmıştır. Bu amaçlar doğrultusunda, Uluabat Gölü içerisindeki beş istasyondan iki ayda bir, bir yıl süreyle örnekler toplanmıştır. Yapılan analizler ve değerlendirmeler sonucunda gölün trofik seviyesinin ötrofik ve hiperötrofik seviyeler arasında değiştiği belirlenmiştir. Trofik seviyenin belirlenmesinde, OECD standartlar tablosundan, trofik seviye dağılım grafiklerinden, Volfenweider (1975) modelinden ve Carlson (1977) Trofik Seviye İndeksi (TSl)'inden yararlanılmıştır. Tüm bu çalışmaların yanında, ötrofikasyonun multidisipliner yapısına uygun olan çok parametreli trofik seviye belirlenmesi çalışmaları yapılmış, bu amaçla GtS uygulamalarına baş vurulmuştur. Bu çalışmada gölün trofik seviyesi ve ötrofikasyonun yaz ve kış aylarında nasıl bir değişim gösterdiği ortaya konmuştur. Uluabat Gölü'nde yaz ve kış aylarında trofik seviyenin büyük değişimler gösterdiği, özellikle yaz aylarında durumun çok daha ciddi boyutlara ulaştığı tespit edilmiştir. Yine bu çalışmadan elde edilen sonuçlara göre, trofik seviyenin özellikle gölün doğu ve batı ucunda hiperötrofik düzeye ulaştığı belirlenmiştir. Elde edilen tüm sonuçlar, Uluabat Gölü'nün önemli baskılar altında kaldığını göstermektedir. Bu nedenle gerekli önlemlerin bir an önce alınması gerekmektedir. Göle gelen dışsal yükler minimum düzeye indirilmeli ve daha sonra gölün iyileşme sürecini hızlandıracak bütünsel çözüm yöntemlerine başvurulmalıdır. Bu yöntemlerden biri biyomanipulasyon olabilir.The purposes of the currant research on lakes are, to identify the pollutant concentrations that contribute to the eutrophication process and to assess the trophic level. It was considered significant to carry out this study at Uluabat Lake, an important wetland of our country which was included in the Ramsar List because of its valuable characteristics. Sn this research, carried out at Uluabat Lake of Bursa Province, investigations focused on the determination of the concentrations of the pollutant parameters affecting the eutrophication, the identification of the relationship between these parameters and of the seasonal vşriations of these parameters, the constitution of the mass balance at the lake, and the assessment of the trophic level. Samples were collected bimonthly from the five stations in the lake, for one year. The assessment of the results showed that trophic level of the lake changes between eutrophic and hipertrophic levels. Several sources from the literature were used in assessing the trophic level, such as Table of Standards of Organization for Economical Cooperation and Development (OECD), model of Vollenweider (1975), and Trophicaf State Index of Carlson (1977). Along with these assessments, multiparameter-trophic- Sevel identification studies conducted, Geographical Information System GIS investigations applied, and effective results were obtained. The trophical state and the variations in the eutrophication levels during the summer and winter months were investigated in GIS studies. The trophical state of Uluabat Lake showed considerable variations in summer and winter. Especially in summer months, the trophical state reached hipereutrophic state. The trophical state became hipereutrophic, especially in the east and west parts of the lake. The results showed that Uluabat Lake is under significant pressure. Therefore the essential precautions for the sake of the lake should be taken soon. The external loads should be minimized and holistic solutions should be applied to accelerate the recovery of the lake. Biomanipulation is recommended as such a solution.