Abdüssamed el-Gaznevî’nin Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm’inin kaynakları ve tesirleri

Abstract

Bu makalede hicrî V. asırda yaşayan Hanefî fakîhi ve müfessir Ebü’l-Feth Abdüssamed b. Mahmûd b. Yûnus el-Gaznevî’nin tanıtılması ve onun 487/1094’de telif ettiği “Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm” isimli eserinin kaynaklarının ve tesir ettiği eserlerin belirlenmesi konu edilmiştir. Bu amaçla Abdüssamed el-Gaznevî’nin eserini oluştururken kullandığı kaynaklar araştırılmış, eser bu kaynaklarla karşılaştırılarak müellifin tefsirini oluştururken bunlardan ne ölçüde istifade ettiği belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca tefsirin sonraki dönemlere ve âlimlere tesirleri tetkik edilmiş, böylece Abdüssamed el-Gaznevî’nin genelde temel İslam bilimlerine özelde ise tefsir ilmine katkıları saptanmaya çalışılmıştır. Neticede günümüze “yazma” halinde ulaşmış olan “Tefsîru’l-Kur’âni’lAzîm”in telif edildiği döneme nisbetle Kur’ân tefsiri açısından orijinalitesinin belirlenmesine ve eserin tefsir tarihindeki yeri ve öneminin ortaya çıkarılmasına çalışılmıştır.

The subject of this article is to introduce Abu’l-Fath Abdussamed b. Mahmud b. Yunus el-Ghaznavi who lived in 5th century AH and his tafsir entitled “Tafsir al Quran al-Azim” which he wrote in 487/1094 and it is intented to determine the resources and works which his work impressed. Thus, the resources which Abdussamed Al-Ghaznavi used while creating his work are searched and it is determined how the writer benefited from these resorces by comparing his work and resources. Besides, the effect of tafsir on later period and scholar people is examined so, Abdussamad al-Ghaznavi’s contribution to Islamic sciences in general and the lore of tafsir specifically. Eventually the originality of “Tafsir al-Quran al-Azim” which came to our day as manuscript is determined in proportion to the compiling period and the place and significance of work in tafsir history from the point of Quran tafsir is emphasized.