Din temelli toplumsal taleplerin demokratik süreçlere kanalize edilmesinin sosyolojik analizi (1945-1950 Sebilürreşad-Büyük Orta Doğu örneği)

Abstract

Bu tezin amacı 1945-50 "Din Temelli Toplumsal Taleplerin Demokratik Süreçlere Kanalize Edilmesinin Sosyolojik Analizi"ni (Sebilürreşad ve Büyük Doğu 1945-1950) ortaya koymaktır. Bunu yaparken dokümantasyon tekniğinden yararlanılmıştır. Büyük Doğu ve Sebilürreşad dergileri, modernitenin eleştirisi ve çözüm önerilerinde radikal farklılıklara dayanırlar Sebilürreşad halk İslamını, halka dayanarak devleti İslamlaştırmaya yönelmişken, Büyük Doğu "Başyücelik" devletinde somutlaştırdığı politik toplumsal ütopyasını hayata geçirmenin koşullarını arar. Her iki dergi de var olan sosyo-politik koşullara ilişkin eleştiri ve özgürlük ortamı açısından demokrasiyi bir yönetim biçimi olarak müsbet bulurlar. Dinsel taleplerin demokratik politik sisteme eklemlenmesini engelleyen dayatmacı ve baskıcı üslupları kültürel süreçlerin içinden konuşmalarını engellemez. Ancak bu tutumları geleneksel politik ve İslami geleneğin yeniden üretilerek demokratik süreçlere eklemlenmelerini engellemiştir. Bunda elbette demokratikleşme sürecini gerçekleştirecek kurumsal yapıların olmaması, toplumsal ve politiğe hakim olan tekçi ve otoriter zihniyetin önemli payı vardır.