Tarihi - dini ve kültürel açıdan İznik

Abstract

Kurulduğu ilk çağlardan beri, her dönemde özelliğini korumuş olan İznik, 2000 yılında bir kere daha dünyanın gündemini işgal edecektir. İsa'nın doğumunun iki bininci yılı kutlamalarının yapılacağı bu bölge, tekrar eski misafirlerini ağırlamak için hazırlanmaktadır. Kurulduğu antik çağda, krallıklar tarafından paylaşılamayan İznik, değişik kültürlerin etkisinde kaldığı için, bir çok eski esere sahiptir. Zaman zaman bölgede yapılan kazılarda, o dönemlere ait eserler gün ışığına çıkarılmaktadır. Bitinya bölgesi, Küçük Asya'nın en çok işgale uğramış yeri olduğu için, şehirlerde harabe halinde eserler ya da toprağa gömülmüş yıkıntılar buluyoruz. Roma Döneminde İznik'te toplanan konsil, Hristiyanlığın esaslarını belirlemişti. Bu konsile katılanların görüş farklılıkları sonucu etkilememişti. Hristiyanlık, pagan Konstantine teslim edilmişti. Öğretisini inatla savunan Arius ve arkadaşları ise afaroz yoluyla susturulmak istenmiş, ancak başarılı olunamamıştı. Konstantin'in dini görüşü ne olursa olsun, ister samimi bir hristiyan, ister bir putperest, o, siyasi manada kendini ve krallığını, menfaatini korumuştu. Sayıları artan Hristiyan grupları kızdırmak onun için tehlikeli olabilirdi. Konsil üzerinde açıkça etkisini hissettirmiş, kararlar üzerinde etkili olmuştu. Konsili toplantıya çağırma metodu, kullandığı terimler, hep senato toplantılarını hatırlatmaktadır. Hristiyan dünyasındaki tartışmalar, İsa'nın uluhiyeti merkezinde odaklaşmıştı. Athanasısus ve Arius bu konuda iki uç noktayı oluşturuyordu. Arius doktrinini tevhitçi bir anlayışla savunmuştu. İnanların sayısının fazla olduğu, diğerlerinin, en azından belli bir fikir içinde olmayışı Arius'un işine gelmişti. Ancak kralın baskısıyla bertaraf edilmişti. Yapılan konsil tartışmalara çözüm getirmek yerine, diretme ile bir takım kararların alınmasına sebep olmuştur. Konsili imzalayanların kendileri bile, buna inanmamışlar, daha sonra itiraf etmişlerdir. Konsil sonucunda ortaya konan iman formülü( Credo) kiliselerde tatbik edilmeye başlanmış, günümüzde hala bu kredoyla ibadet edilmektedir. İznik II. Konsil ile, adını bir kez daha duyurdu. Bu konsilden sonra İznik karşımıza, içersindeki kültürel değerlerle çıkmaktadır. Şehir üzerinde müslümanların imar faaliyetleri sonucunda, birçok eser ortaya konmuştur. Bu eserlerin birçoğu,günümüze kadar gelmiştir. İznik'teki kültürel eserlerden günümüze ulaşanlar, restore edilerek, ziyarete açılmıştır. Üzerlerindeki sanatsal süslemeler ve mimarileriyle göz kamaştırmaktadır. İznik'in,çini üretim merkezi olması 14. yy. doğrudur. İznik çinileri, Osmanlı Devletinin her yerine yayıldı. Saraylarda ve camilerde İznik Çinileri kullanılmaya başlandı.