Bakanlar Kurulu'nun oluşumu: Birleşik Krallık, Fransa, Türkiye ve Almanya örnekleri

Abstract

Parlamenter ve yarı-başkanlık hükümet sistemlerinde yürütme organı, devlet başkanı ve bakanlar kurulundan oluşmaktadır. Parlamenter hükümet sistemlerinde bakanlar kurulu, yürütme organının parlamentoya karşı sorumlu olan; devlet başkanı ise sorumsuz olan kısmıdır. Çağdaş parlamenter sistemlerde yürütme organının güçlendirilmesi eğilimine paralel olarak, bakanlar kurulunun görev ve yetki alanı genişlemektedir. Bu nedenle, bakanlar kurulunun sistem içerisindeki etkinliği artmaktadır. Parlamenter hükümet sistemlerinde bakanlar kurulu, Başbakan ve bakanlardan oluşan kolektif bir kuruldur. Bakanlar kurulunun ilk unsurunu oluşturan Başbakan, anayasa hukukunun klasik teorisinde primus inter pares kabul edilmektedir. Fakat günümüz parlamenter sistemlerinde başbakan, gerek Bakanlar Kurulu üzerindeki belirleyici rolü, gerekse kamuoyundaki imajı nedeniyle bakanlar kurulunun kalbi haline gelmiştir. Başbakanın bu yeni konumu, siyasi koşullar ve başbakanı bakanlar karşısında güçlendiren anayasal hükümler tarafından desteklenmektedir. Bakanlar Kurulunun diğer unsuru olan bakanlar ise Başbakan tarafından atanmaktadır. Başka bir deyişle, bakanlar Başbakanın iradesinden doğmaktadır. Bu tezde önce yürütme organının yapısı, sonra da parlamenter sistemin uygulandığı ülkeler olan Birleşik Krallık, Türkiye, Almanya ve yarı-başkanlık sisteminin prototipi sayılan Fransa örnekleri üzerinden, bakanlar kurulunun yapısı, kurulması süreci ve bilhassa başbakanın hukuki ve siyasi konumu incelenmiştir.

The executive power in parliamentary regime and semi-presidential regime consists of the head of state and the council of ministers. The council of ministers is the responsible part of the executive power in parliamentary regimes. On the contrary, the head of state is considered irresponsible to the parliament. The power and role of the council of ministers expands in paralel with the tendency of strengthening of the executive power in contemporary parliamentary regimes. The efficiency of the council of ministers within the system increases due to this circumtances. The council of ministers in parliamentary regime is a collective body which consists of the prime minister and ministers. Prime minister is considered as primus inter pares in the doctrine of classic parliamentary regime. Yet the prime minister has been the heart of executive power in terms of both its influence on the council of ministers and image of public oppinion. This new situation of the prime minister is supported by political conditions and constitutional provisions which empowers the prime minister against ministers. Ministers who are the other elements of the council of ministers are appointed by prime minister. Stated in other words, ministers arise from the will of the prime minister. Firstly, the structure of executive power has been examined in the context of this thesis. Subsequently, the formation and structure of the council of ministers and particularly the political and legal position of the prime minister has been analysed through United Kingdom, Turkey and Germany which are examples of parliamentary regime and France which is considered as the prototype of the semi-presidential regime.