İhvân-ı Safâ'nın ahlâk anlayışı

Abstract

İhvân-ı Safâ, onuncu yüzyılda yaşamış, dinî, felsefî ve ahlâkî yönleri ağır basan bir bilgin ve filozoflar grubunun adıdır. Düşüncelerinde özellikle Yeni Platonculuk ve Yeni Pythagorasçılık etkili olmuştur. Bundan dolayı düşünceleri eklektik bir yapıya sahiptir. Bu grup, ansiklopedik nitelikte yazdıkları elliiki risâle bırakmışlardır. ErRisâletü’l-Câmia ise bu risâlelerin özeti durumundadır. İhvan’ın düşüncelerini bu risâlelerden öğreniyoruz. İhvan’ın felsefesinin insan merkezli olduğunu söylemek mümkündür. İnsanın “küçük alem” olduğu düşüncesi, risâlelerde geniş olarak işlenir. “Kendini bilme” İhvan’da ahlâkî bilginin temelini oluşturur. Sonra da bu bilgi mistik, ve metafizik bilgiye kapı aralar. Kendini bilen insan, arzu ve yeteneklerinin farkında demektir; arzularını kontrol altına alması ve yeteneklerini doğru kullanması kolaylaşır. Bunu başardığı takdirde ise o, “Allah’ın halifesi” olmaya adaydır. Bu, hem ahlâkî, hem dinî, hem de mistik açıdan insan için üstün bir derecedir. İhvan, ahlâkın yaratılıştan getirdiğimiz bir boyutu olduğunu kabul etmekle beraber, onun eğitim-öğretim ve tecrübe ile değişebileceği ve güzelleştirilebileği kanaatindedir. Fıtrî ve kazanılmış ahlâk ayrımı bunu ifade eder. Ahlâk ile din, felsefe ve tasavvuf arasında yakın bir ilişki gören İhvan, mutlu insanı; bir bakıma “bu üç alanda da yetkinleşmiş kişi” olarak tanımlar. Zaten onlara göre hayır da “mutluluk”tan başka bir şey değildir.Ikhwan al-Safa is a name used to call a group of scientists and philosophers. This group whose works contain religious, philosophical and moral themes lived in tenth century. Neoplatonist and NeoPythagorasian affects can be seen in Ikhwan al-Safa clearly. So their thoughts have an eclectic character. Ikhwan al-Safa wrote 52 epistles. Al-Risala al-Camia is a summary of these epistles. The main subject of Ikhwan al-Safa’s philosophy is man. The thought of “man is a microcosmos” is frequently declared in this group’s epistles. According to Ikhwan alSafa “knowing himself” is the ground of morality. Thus, this knowledge opens the door to mystical and metaphysical knowledge. The man who knows himself, knows also his desires and faculties. Ikhwan al-Safa sees a powerful correlation between morality, religion, philosophy and mysticizm. Happy man is who is perfect in these areas.