Etkileşimli masal anlatıcılığı yöntemiyle çocukların mesleklere ilişkin cinsiyet algılarının incelenmesi: Bir eylem araştırması

Abstract

Toplumsal cinsiyet kalıp yargıları, erken çocukluk döneminden başlayarak hayatın hemen her alanında etkisini göstermektedir. Mesleklerin algılanışı, meslek seçimi gibi iş hayatına ilişkin konular da toplumsal cinsiyet kalıp yargılarından etkilenen alanlardandır. Bu çalışmada, etkileşimli masal anlatıcılığı yöntemiyle gerçekleştirilen eğitim sürecinin çocukların mesleklere yönelik edindikleri cinsiyetçi bakış açılarına ilişkin görüşlerine nasıl yansıdığı incelenmiştir. 60-72 aylık okul öncesi çocuklarının edindikleri toplumsal cinsiyete dayalı kalıp yargıları eşitlikçi anlayışa dönüştürmeyi amaçlayan bu çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden eylem araştırması yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada çocukların meslekleri algılayışları, edindikleri toplumsal cinsiyet kalıp yargılarına göre meslekleri eril, dişil ve her iki cinsiyetin de yapabileceği meslekler olarak değerlendirmeleri nitel olarak betimlenmeye çalışılmıştır. Bu araştırma, 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Bursa ili Nilüfer ilçesinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı bir okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 60-72 aylık, 7kız 7 erkek toplam 14 çocukla gerçekleştirilmiştir. İlk görüşmede çocukların on altı adet meslekle ilgili görüşleri alınmıştır. Bu meslekleri hangi cinsiyete uygun buldukları sorulmuştur. Çocukların verdikleri yanıtlarda sadece üç meslek kadınlara uygun görülürken bir meslek her iki cinsin de yapabileceği meslek olarak belirtilmiş, diğer on iki meslekse erkeklere uygun meslekler olarak seçilmiştir. Çocukların cinsiyetçi yaklaşımlarını değiştirmek amacıyla bir eylem planı yapılarak toplumsal cinsiyet eşitliği farkındalığını arttırıcı niteliğe sahip eşitlikçi bakış açısıyla yeniden yazılmış masallarla bir masal anlatım atölyesi tasarlanmıştır. Çocuklarla dört hafta süren etkileşimli masal atölyesi sonrasında yapılan son testte ise aynı meslekler çocuklara sorulduğunda hem kadın uygunluğu hem de erkek uygunluğu fark edilir bir şekilde azalarak her iki cinse ilişkin uygun bulma sayısının yükseldiği gözlemlenmiştir. Etkileşimli masal atölyesi sonrası çocukların mesleklere ilişkin algılarında cinsiyet faktörünün azaldığını, istek, beceri gibi faktörlerin ortaya çıktığını söylemek mümkündür. Araştırma, toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik eğitimlerde etkileşimli masal anlatıcılığının ilgi çekici, etkili, uygulanabilir bir yöntem olarak kullanılması açısından önem taşımaktadır.Gender stereotypes have an impact on almost every aspect of life starting from early childhood. Issues related to business life such as the perception of professions and career choice are among the areas affected by gender stereotypes. In this study, it was examined how the educational process carried out with the interactive storytelling method reflected on children's views on the gendered perspectives they have acquired about professions. In this study, which aims to transform the gender-based stereotypes acquired by 60-72-month-old preschool children into an egalitarian understanding, action research method, one of the qualitative research methods, was used. In the study, it was tried to qualitatively describe children's perception of professions and theirevaluation of professions as masculine, feminine and professions that both genders cando according to the gender stereotypes they have acquired. This study was conducted with 14 children, 7 girls and 7 boys, aged 60-72 months, attending a preschool education institution affiliated with the Ministry of National Education in Nilüfer district of Bursa province in the 2021-2022 academic year. In the first interview, children's opinions about sixteen professions were obtained. They were asked whichgender they found these professions appropriate. In the answers given by the children,only three professions were considered suitable for women, one profession was stated asa profession that both genders could do, and the other twelve professions were chosenas professions suitable for men. In order to change children's sexist attitudes, an actionplan was developed and a storytelling workshop was designed with fairy tales rewrittenfrom an egalitarian perspective to raise awareness on gender equality. In the post-test conducted with the children after the four-week interactive storytelling workshop, it was observed that when the same professions were asked to the children, both female suitability and male suitability decreased noticeably, and the number of suitable jobs for both genders increased. It is possible to say that after the interactive fairy tale workshop, the gender factor decreased in children's perceptions of professions, and factors such as desire and skill emerged. The research is important in terms of using interactive storytelling as an interesting, effective and applicable method in trainings on gender equality.