Sater (Satureja hortensis L.) bitkisinde tarımsal özellikler, uçucu yağ oranı ve bileşenleri bakımından ontogenetik varyabilitenin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırma sater (Satureja hortensis L.) bitkisinde farklı gelişme dönemlerinde tarımsal özellikler ile uçucu yağ oran ve bileşenleri bakımından meydana gelen değişimin belirlenmesi amacıyla 2018 yılında yürütülmüştür. Araştırma Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü deneme alanlarında tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Denemede vejetatif dönemden başlamak üzere uzun süren çiçeklenme periyodu ve çiçeklenme sonrası aşamaları olmak üzere 10 farklı gelişme dönemi ele alınmıştır. Bu amaçla vejetatif dönemden başlamak üzere 10 gün aralar ile tek biçim yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda ele alınan gelişme dönemlerine göre bitki boyu 32,0-44,70 cm, habitus genişliği 29,80-35,23 cm, dal sayısı 16,20-22,73 adet, yeşil herba verimi 1045,55-2035,83 kg/da, kuru herba verimi 232,25-677,05 kg/da, kuru yaprak verimi 126,06-424,20 kg/da, kuru sap verimi 106,20-252,85 kg/da, yaprakta uçucu yağ oranı % 2,816-3,983, sapta uçucu yağ oranı % 0,037-0,053, yaprakta uçucu yağ verimi 4,07-14,48 kg/da, sapta uçucu yağ verimi 0,04-0,10 kg/da, toplam uçucu yağ verimi 4,11-14,69 kg/da arasında değişen değerlerde belirlenmiştir. Yaprak uçucu yağının ana bileşenleri olarak karvakrol (% 55,94-65,24) γ-terpinen (% 21,67-27,00) ve p-simen 7 (% 9,47-16,21) öne çıkmıştır. Araştırmanın sonucunda verim değerleri bakımından 6. Dönem hasadının, uçucu yağ ve karvakrol oranı bakımından ise 9. ve 10. Dönem hasatlarının öne çıktığı belirlenmiştir.This research was carried out to determine the changes in the agricultural characteristics, essential oil ratio and components of the summer savory (Satureja hortensis L.) plant at different growth periods in 2018. The research was established in the experimental areas of Yalova Atatürk Horticultural Central Research Institute according to the randomized complete block design with 3 replications. In the experiment, 10 different growth periods, starting from the vegetative period, including the long flowering period and the post-flowering stages, were considered. For this purpose, a single harvest was done at 10-day intervals by starting from the vegetative period, As a result of this research, plant height, plant diameter, number of branches, green herb yield, dry herb yield, dry leaf yield, dry stem yield, essential oil ratio in leaf and stem, essential oil yield in leaf, stem and total values were determined between 32,0-44,70 cm, 29,80-35,23 cm, 16,20-22,73 unit/plant, 1045,55-2035,83 kg/da, 232,25-677,05 kg/da, 126,06-424,20 kg/da, 106,20-252,85 kg/da, 2,816-3,983 %, 0,037-0,053 %, 4,07-14,48 kg/da, 0,04-0,10 kg/da and 4,11-14,69 kg/da respectively according to the growth periods examined. Carvacrol (55,94-65,24 %), γ-terpinene (21,67-27,00 %) and p-cymene 7 (9,47-16,21 %) were prominent as the main components of leaf essential oil. As a result of this research, it was determined that the 6th period harvest came to the fore in terms of yield values and the 9th and 10th harvests in terms of essential oil and carvacrol content.