Kur’ân’da “hikmet” kavramı

Abstract

Hikmet kelimesi Arapça “َ َك َم َح” kökünden türemiştir. “َ َك َم َح” fiili bir şeyi ıslah amaçlı men etmek, alıkoymak, sakındırmak, zabt etmek, tutmak gibi anlamlara gelir. Istılahta ise geniş bir kavramsal çerçeveye oturur. Eşyanın/varlığın hakikatini bilmek ve gereği ile amel etmek, ilmî, aklî kuvvelerin bütünü, ilim ve amelde hak üzere isâbet etmek, Kur’ân, İncil ve Tevrat, Allah’a itaat, dini anlayıp onunla amel etmek, haşyet, vera’ , takva, söz ve fiilde isâbet, Allah’ın sanatını tefekkür, hüküm, ilim ve fıkıh, eşyanın mâhiyet ve hakikatlerinin beşeri güç nispetinde bilinmesi, sözü, fiili ve bu ikisinin gereklerini en güzel şekilde/itkân ile yapmak gibi birçok anlama gelmektedir. Bu çalışmamızın ilk bölümünde genel olarak hikmet kavramının tanımı ve tahlili yapılmıştır. Kavramın tanımı sözlük ve terim anlamı olarak incelenmiştir. Tahlili ise tarihi yönden ve problematik yönden ele alınmıştır. İkinci bölümde Kur’ân’da hikmet kavramının tanımı ve tahlili yapılmıştır. Kur’ân’da hikmet kavramının tanımı, biçim ve anlam yönüyle analiz edilmiştir. Tahlili ise öznesine, nesnesine ve yüklemine göre olmak üzere üç başlık altında toplanmış ve her biri detaylı şekilde araştırılmıştır.The word of “Hikmah” is derived from the Arabic root of “م َك َح”. The verb of "َ َك َم َح" means to keep, withold, hold or detain etc. In terminology and technical using, it has a broader frame and understanding like, to know the wisdom and reality of existence and all of the created things, act in accordance with this wisdom, prove the reality, the other names of holy books-Qur’an, Bible and Torah, obey the rules of Allah, understand the religion and act as it says, to be in awe with fear of Allah, be in Takwa, think about the art and act of Allah, govern, and have great knowledge etc. In the first chapter of this study, the definition and analysis of the concept of “Hikmah” has been done. The definition of the concept has been examined in terms of the meaning of dictionary and terminology. On the other hand, the deep analysis of it was also handled historically and problematically. In the second chapter, the definition and analysis of the concept of “Hikmah” from the view of Qur’an has been made. The definition of the concept of “Hikmah” in the Qur’an has been analyzed in terms of form and meaning. The deep analysis was gathered under three titles according to its subject, object and verb and each of them was investigated in detail.