Din eğitiminde Kur’an kıssalarının kişiler arası çatışma çözme süreçleri kapsamında incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı din eğitimi metotlarından olan Kur’an kıssalarının, sosyal psikolojinin araştırma konularından olan kişiler arası çatışma çözme süreçleri kapsamında incelenmesidir. Çalışmamız kapsamında Hâbil ile Kâbil, Hz. Nûh, Hz. Hûd, Hz. Sâlih, Hz. İbrâhim, Hz. Yûsf, Hz. Mûsâ, Hz. Dâvûd ve Hz. Süleyman aleyhimüsselamın hayatlarından kesitlerin sunulduğu kıssalara yer verilmiştir. İlgili kıssalar, kişiler arası çatışma çözme süreçlerinden olan çatışma türleri, nedenleri, verilen tepkiler, çatışma çözme yöntemleri, çatışma çözme modelleri ve çatışma çözme becerilerinden oluşan 6 tema kapsamında ele alınmıştır. Nitel araştırmanın durum çalışması / örnek olay deseniyle hazırlanan çalışmaya ait veriler, dokümanların taranması ile toplanmış olup içerik analizi ile incelenmiştir. Analiz sürecinde de nitel veriler için hazırlanmış olan MAXQDA 2021 programı kullanılmış; Kod İstatistiği, Kod Matrisi, Tek-Vaka Modeli (Kod Hiyerarşisi) ve Benzerlik Matrisi uygulamalarından yararlanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, kıssalar içerisinde en çok şirk temelli farklı değerlerin sebebiyet verdiği düşünsel çatışmaların yer aldığı tespit edilmiştir. Kıssalarda hakkı, doğruyu savunan taraflar ilkeli veya yumuşak tepkiler sergilerken, inkârcı kavimlerin sert tepkilere başvurdukları anlaşılmıştır. En çok müzakere yönteminin tercih edildiği, zaman zaman peygamberlere arabuluculuk için başvurulduğu, hakem kararında ise sonuçta Allah’ın hükmünün ön planda tutulduğu anlaşılmıştır. Çatışmaların çözümünde en çok yapıcı çözümlerden işbirliğine başvurulmuş olup yıkıcı çözümlerden de güç kullanma modeli tercih edilmiştir. Bazı modellerde bireyin Allah ile ilişkisinin ortaya çıktığı ve davranışlarını bu yönde düzenlediği tespit edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular çerçevesinde, peygamberlerin sahip oldukları çatışma çözme becerileri hakkında da birtakım bilgilere erişilmiştir.

The aim of this research is to examine the Qur'anic stories, which is one of the religious education methods, within the scope of interpersonal conflict resolution processes, which is one of the research topics of social psychology. Within the scope of our study, the stories in which sections from the life of Habil and Kabil, Hazrat Noah, Hazrat Hud, Hazrat Salih, Hazrat Ibrahim, Hazrat Yusuf, Hazrat Moses, Hazrat David and Hazrat Süleyman alayhimussalam are presented are included. The relevant stories were discussed within the scope of 6 themes, which are the types of conflicts, causes, responses, conflict resolution methods, conflict resolution models and conflict resolution skills, which are among the interpersonal conflict resolution processes. The study data prepared with the case study design of the qualitative research were collected by scanning the documents and analyzed by content analysis. In the analysis process, the MAXQDA 2021 program, which was prepared for qualitative data, was used; subcode Statistics, Code Matrix Browser, Single-Case Model (Code Hierarchy) and Similarity Matrix applications were used. As a result of the research, it has been determined that among the stories, there are mostly intellectual conflicts caused by different values based on shirk. It has been understood that while the parties who defend the right and the truth show principled or soft reactions in the stories, the denialist tribes resort to harsh reactions. It has been understood that the most preferred method of negotiation is that the prophets are applied for mediation from time to time, and the decision of Allah is given priority in the arbitration decision. In the resolution of conflicts, the most constructive solution was cooperation, and the use of force was preferred among destructive solutions. In some models, it has been determined that the individual's relationship with God emerges and he regulates his behaviors in this direction. Within the framework of the findings obtained from the research, some information was obtained about the conflict resolution skills of the prophets.