Bireysel iş hukukunda konum tabanlı dijital platform çalışanlarının hukuki statüsü

Abstract

Dijitalleşme kapsamında yaşanan teknolojik gelişmeler, toplumsal, ekonomik ve hukuki alanlarda önemli değişimlere zemin hazırlamıştır. İş Hukuku, bu değişimlerden etkilenerek bilgi ve iletişim teknolojilerindeki hızlı ilerlemeler ile esnekleşme ihtiyacının bir sonucu olarak yeni çalışma modelleriyle karşı karşıya kalmıştır. Bu bağlamda, son yıllarda Türkiye'de ve dünyada yaygınlaşan dijital platform çalışması, müşteriler ile çalışanları bir araya getiren üçlü bir yapıya sahiptir. Özellikle restoran ve market teslimatları ve ulaşım gibi alanlarda faaliyet gösteren konum tabanlı dijital platformlar, günlük hayatın ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Bu çalışma, Bireysel İş Hukuku bakımından dijital platform çalışanları ile platformlar arasındaki hukuki ilişkinin tespiti üzerine odaklanmaktadır. Dijital platformların kendine özgü yapısı, geleneksel istihdam ilişkilerinin uygulanabilirliği konusunda soru işaretleri doğurmakta, bu da çalışanların İş Hukuku kapsamında haklardan yararlanmasını engelleyebilmektedir. Özellikle bağımlılık unsuru, bağımlı ve bağımsız çalışma arasında kalan platform çalışanlarının hukuki statüsünün netleştirilmesinde kritik bir rol oynamaktadır. Tez çalışmasında, dijital platform çalışmasının türleri, Türk Hukukunda mevcut düzenlemelerle ilişkisi ve iş sözleşmesinin unsurları bağlamında bir değerlendirme yapılmıştır. Ayrıca, farklı ülkelerin mevzuat ve yargı kararları ışığında dijital platform çalışanlarının bağımsız çalışan, işçi veya ara kategorilerde değerlendirilmesine veya hukuki statüden bağımsız haklarının iyileştirilmesine ilişkin yaklaşımlar incelenmiştir.Technological advancements within the scope of digitalisation laid the groundwork for significant changes in social, economic, and legal domains. Labour Law, influenced by these developments, has encountered new work models as a result of rapid progress in information and communication technologies and the increasing need for flexibility. In this context, digital platform work, which has become widespread in recent years in both Turkey and the world, features a tripartite structure that brings together customers and workers. Particularly in areas such as restaurant and grocery deliveries and transportation, location-based digital platforms have become an integral part of daily life. This study focuses on determining the legal relationship between digital platform workers and platforms from the perspective of individual labour law. The unique structure of digital platforms raises questions about the applicability of traditional employment relationships, potentially hindering workers from benefiting from the rights provided under labour law. The dependency element, in particular, plays a critical role in clarifying the legal status of platform workers, who find themselves positioned between dependent and independent work. The thesis evaluates the types of digital platform work, their connection to existing regulations under Turkish Law, and the elements of an employment contract. Additionally, the study examines approaches in the legislation and judicial decisions of various countries regarding the classification of digital platform workers as independent contractors, employees, or within hybrid categories, as well as proposals to improve their rights regardless of legal status.