Birleşmiş Milletler barışı koruma operasyonlarında Liberya ve Somali örneklerinin karşılaştırmalı analizi

Abstract

Bu tez, Birleşmiş Milleteler barışı koruma operasyonlarını uluslararası iş birliği perspektifinden incelemekte ve bu bağlamda liberal kurumsalcı teori çerçevesinde değerlendirmektedir. Liberal kurumsalcı yaklaşım, uluslararası örgütlerin küresel iş birliğini teşvik eden ve barışın sağlanmasında kritik bir rol üstlenen aktörler olduğunu vurgulamaktadır. Bu teoriye göre BM gibi çok taraflı örgütler, çatışmaların önlenmesi, barışın tesis edilmesi ve uluslararası normların uygulanmasında önemli bir konumdadır. Tez kapsamında BM barışı koruma operasyonları tarihinin iki önemli vakası olan Somali ve Liberya örnekleri karşılaştırmalı bir şekilde analiz edilmektedir. Somali operasyonu, BM’nin barışı koruma faaliyetleri açısından bir dönüm noktası olarak görülmüş ancak operasyonun hedeflenen başarıya ulaşamaması, uluslararası iş birliği eksiklikleri, zayıf norm uygulamaları ve ülke içindeki siyasi çatışmalarla açıklanmıştır. Öte yandan Liberya operasyonu, BM barışı koruma misyonları için başarılı bir örnek teşkil etmektedir. Bu başarı, uluslararası iş birliği, normların uygulanması, yerel aktörlerin katılımı ve devlet yapısının güçlendirilmesi gibi unsurlara dayandırılabilir. Liberal kurumsalcılık perspektifi çerçevesinde yapılan bu analiz, BM’nin farklı operasyonlardaki etkinliğinin her zaman aynı düzeyde olmadığını göstermektedir. Somali örneği, liberal kurumsalcı varsayımların her zaman başarıya ulaşamayacağını ortaya koyarken, Liberya örneği ise uygun koşullar sağlandığında uluslararası örgütlerin barışı koruma kapasitesinin güçlenebileceğini göstermektedir.This thesis examines United Nations peacekeeping operations from the perspective of international cooperation and evaluates them within the framework of liberal institutionalist theory. The liberal institutionalist approach emphasizes that international organizations are actors that promote global cooperation and play a critical role in establishing peace. According to this theory, multilateral organizations such as the UN occupy an important position in preventing conflicts, establishing peace, and enforcing international norms. The thesis analyzes the two important cases in the history of UN peacekeeping operations, Somalia and Liberia, in a comparative manner. The Somalia operation was seen as a turning point in terms of UN peacekeeping activities, but the failure of the operation to achieve its intended success has been explained by the lack of international cooperation, weak norm enforcement, and political conflicts within the country. On the other hand, the Liberia operation serves as a successful example for UN peacekeeping missions. This success can be attributed to factors such as international cooperation, the implementation of norms, the participation of local actors, and the strengthening of state structures. This analysis, conducted from a liberal institutionalist perspective, shows that the effectiveness of the UN in different operations is not always the same. While the Somali example demonstrates that liberal institutionalist assumptions do not always lead to success, the Liberian example shows that international organizations' peacekeeping capacity can be strengthened when appropriate conditions are in place.