Gelenek din ilişkisi bağlamında atasözlerinde toplumsal cinsiyet (Türk, Azerbaycan ve Türkmen atasözleri örneği)

Abstract

Atasözleri tarih boyunca Türk gelenek ve görenekleriyle şekillenerek günümüze kadar gelmiştir. Atasözleri hemen hemen her gün duyduğumuz ibretamiz sözlerin başında gelir. İnsanlar tarafından gündelik kullanılan dilde ve bilimsel çalışmalarda sık sık kullanılır. Atasözleri, uzun mesafelerden ve yollardan geçerek atalarımızın "canlı sesini", "nefesini", sevinçli ve kederli anlarını, tecrübeden çıkmış öğüt-nasihatlerini sonraki nesillere ulaştırır. Atasözleri geniş kapsamlı konulara sahip olduğu için, sosyolojik, psikolojik ve diğer sosyal alanlarında da incelenebilir. Bu çalışmada güncel konulardan olan toplumsal cinsiyet bağlamında Türk, Azerbaycan ve Türkmen atasözleri incelenmiştir ve toplumsal cinsiyetle ilgili atasözlerine dinin etkisinin olup olmadığı ele alınmıştır. Zira aynı kültürü paylaştıkları için her üç toplum ortak bir kültürel mirasa sahiptir. Bu çalışma Giriş'ten ve üç bölümden ibarettir. Giriş kısmında Türk kadının tarihsel süreç içerisindeki konumu kısaca ele alınmıştır. Birinci bölümde atasözleri, toplumsal cinsiyet, gelenek kavramlarıyla birlikte, âdet, örf ve töre kavramları hakkında da bilgi verilmiştir. İkinci bölümde, gelenek ile din ilişkisi hakkında kısa bilgi verildikten sonra, atasözleri ile din ilişkisi ele alınmış, erkek ve kadın hakkında atasözleri incelenmiştir. Üçüncü bölümde toplumun küçük kurumu olan aile üyelerinin karşılıklı münasebeti, evlilik, karı koca ilişkisi ve çocuklar, anne baba ve gelin kaynana ilişkileri ile ilgili atasözleri ele alınmıştır. Özellikle, Kur'an ve Hadislerin atasözlerine etki etme ihtimali üzerinde durulmuştur. Toplumsal cinsiyet bağlamında atasözlerinin dinle karşılaştırmasında hem ayet hem de hadislerden istifade edilmiştir.

Proverbs has being in used and formalized in Turkish traditions and customs through historical period till date. Likewise we normally use proverbs in our day to day life as lessons. It's often in used on daily conversations and also in scientifical researches. Our ancestors followed a long distance and ways in order to convey a proverbs to the next generation which to contains 'phonetics', 'inspiration', happiness and fortune. It's has being conveyed to the next generation as an advice through experiences, as far as proverbs is concerned it very wide topic which sometimes it's found in an analysis of sociology, psychology and other social fields. This work it examined as contempory gender in context of Turkish, Azerbaijan and Turkoman proverbs also whether it has an effect with religions or not. Because both three folks shared the same cultural life style. This work contains three chapters in the introduction. In the introduction part it speaks about the Turkish woman status. In the first chapter it's enlightening us with proverbs, gender, tradition, custom and morel laws. In the second chapter it talks about religions traditional issues after that speaks the relations between proverbs and religions. It also examined the proverbs of men and woman. In the third chapter it speak about the relations between family institution, family members, marriage, parents and their children, husband, wife and mother in laws connections in proverbs. Especially proverbs it probably has as effect through Quran and hadith collections. In the context of gender proverbs has being benefited from ayah and hadiths in our comparative study.