Vergi kaçakçılığı suçlarının soruşturma aşamasının incelenmesi ve değerlendirilmesi

Abstract

Vergi kaçakçılığı suçları, devletin vergilendirme yetkisine dair otoritesinin korunması amaçlayan ceza normlarıdır. Bu özelliği normların tatbikinde vergi hukukuna dair kavram ve kurumların gözetilmesini zorunlu kılmaktadır. Nitekim bu zorunluluk normların ceza ve ceza muhakemesi hukukunun genel ilkelerinden ayrılan bazı kurumları ihtiva etmeleri sonucunu doğurmuştur. Her ne kadar bu gerekçeyle kendine özgü bir yapıları olduğunun ifade edilmesine sebebiyet verse de mütalaa kurumu dışında ceza muhakemesinin ilke ve kuralları bu suçların soruşturma aşaması bakımından da geçerlidir. Bu kapsamda vergi kaçakçılığı suçlarının soruşturma aşaması, diğer tüm suçlarda olduğu gibi, Cumhuriyet savcısı tarafından ancak vergi ceza hukukunda öngörülen usullere de riayet edilerek yürütülmekte ve kamu davası açılmasının gerekliliğine dair değerlendirme yapılırken vergi hukukuna ilişkin kavramlar da gözetilerek sonuca varılmaktadır. Tezin amacı; vergi kaçakçılığı suçlarının soruşturma aşamasının işleyişinin incelemesi, istatistik veriler ile soruşturma aşamasında uygulama alanı bulan insan hakları ilkeleri çerçevesinde değerlendirilmesi ve tespit edilen sorunlara çözüm önerileri sunulmasıdır. Bu kapsamda kavramsal çerçevenin tanıtılması sonrasında, literatür ve içtihadın taranması suretiyle soruşturma aşaması suç haberinin alınması, delillerin toplanması ve uygulanabilecek koruma tedbirleri ile sonuçlandırılması yönleriyle doktrin ve uygulamanın görüşleri ortaya konularak incelenmiş, bu inceleme ışığında edinilen bilgiler istatistik veriler ve insan hakları ilkeleri çerçevesinde yorumlanarak genel bir değerlendirme yapılmıştır. Sonuç olarak; bu suçlar yönünden Ceza Muhakemesi Kanunun öngördüğü adil, süratli ve etkin bir soruşturma aşaması için Cumhuriyet Başsavcılıkları nezdinde ihtisaslaşmanın gerekliliği vurgulanmış, vergi idaresiyle kurulan ilişkinin gözden geçirilmesi önerilmiş, soruşturmaya konu olayın tüm yönleriyle aydınlatılabilmesinin gerektirdiği yetkilerin sağlanması ve uzmanlıklarından daha verimli biçimde faydalanılabilmesi amacıyla vergi inceleme elemanlarının fonksiyonel olarak Cumhuriyet savcılarına bağlı olduğu bir soruşturma modeli tartışılmıştır.

Tax evasion crimes are criminal norms that aim to protect the government's taxation authority. This feature makes it obligatory to observe the concepts and institutions of tax law in the application of tax evasion crimes. As a matter of fact, this necessity has resulted in the fact that they include some elements that differ from the general principles of criminal and criminal procedure law. Although the aforementioned issues cause it to be stated that they have a unique structure, the principles and rules of criminal procedure, except for the opinion institution, are also valid in terms of the investigation phase of these crimes. In this scope, the investigation phase of tax evasion crimes is carried out by the public prosecutor, as in all other crimes, but in compliance with the procedures stipulated in the tax criminal law, and while evaluating the necessity of prosecuting a public case, conclusions are reached by considering the concepts of tax law. The aim of the thesis is to examine the functioning of the investigation phase of tax evasion crimes, to evaluate it within the framework of statistical data and human rights principles that find application in the investigation phase and to offer solutions to the problems identified. In this context, after introducing the conceptual background, by reviewing the literature and jurisprudence, the investigation phase has been examined by revealing the views of the doctrine and practice in terms of receiving the news of the crime, collecting the evidence and concluding with the protection measures that can be applied, and a general evaluation has been made by interpreting the information obtained in the light of this examination within the framework of the two criteria mentioned. As a result, the necessity of specialization within the Chief Public Prosecutor's Offices for a fair, fast and effective investigation phase foreseen by the Code of Criminal Procedure in terms of these crimes has been emphasized, a review of the relationship established with the tax administration has been proposed, and an investigation model in which tax inspectors are functionally subordinate to public prosecutors has been discussed in order to provide the powers required to illuminate all aspects of the incident subject to investigation and to benefit from their expertise more efficiently.