Kur’ân’da tenkit içerikli istifham üsluplari

Abstract

Bu araştırma, Kur’ân-ı Kerîm’in çeşitli sûre ve ayetlerinde yer alan tenkit içerikli istifham üsluplarıyla ilgili tümevarımsal bir incelemeden oluşmaktadır. Araştırmada tenkit içerikli istifhamların mecaz anlamdaki kullanımı üzerinde durulmuştur; çünkü gerçek sorular, bilgi talep etmek ve haber almak için kullanılır; eleştiri ifade etmez. Soru sorma, Kur’ân’da en çok kullanılan üsluplardan biridir. Öyle ki binin üzerinde soru içeren ayet bulunmaktadır. Bu nedenle çalışmada tenkit içerikli ayet-i kerîmelerin bir kısmına yer verilmiştir. Bu ayetler, belagat alimlerinin ve tefsircilerin görüşleriyle açıklanmaya ve eleştirinin bulunduğu noktalar üzerinde durularak dilbilgisel analizler yapılmaya çalışılmıştır. Bu çalışma beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde üslup, istifham ve tenkide dair kavramsal çerçeve, ikinci bölümde Kur’ân’daki tenkit içerikli istifham çeşitleri, üçüncü bölümde Kur’ân’da fikirlere ve olgulara yönelik istifhamlar, dördüncü bölümde Peygamberlere ve Peygamberlerden başkalarına yönelik istifhamlar, beşinci bölümde ise Müslümanlara, gayri müslimlere ve insan dışı varlıklara yönelik tenkit içerikli istifhamlar yer almaktadır. Sonuç olarak, bu araştırma şu iki soruya cevap vermeyi amaçlamaktadır: Birincisi, Kur’ân’da tenkit nedir? İkincisi, Kur’ân-ı Kerîm’deki tenkit içerikli istifham üslupları nelerdir? Araştırmacı, bu iki soru üzerinden tenkit kavramını tanımlayacak ve Kur’ân’daki tenkit içerikli istifham üsluplarını farklı soru tarzlarıyla ortaya koymaya çalışacaktır.

This thesis is an inductive study of the question styles with criticism found in various surahs and verses of the Qur’an. The research focuses on the metaphorical use of interrogative questions with criticism, as real questions are used to request information and obtain news, and do not express criticism. Asking questions is one of the most commonly used styles in the Qur’an, with over a thousand verses containing questions. Therefore, this study includes a selection of verses with criticism. These verses are explained through the views of rhetoric scholars and commentators, and linguistic analyses are conducted by focusing on the points of criticism present in them. This research consists of five chapters. The first chapter provides a conceptual framework for style, questioning, and criticism. The second chapter discusses the types of interrogative questions with criticism in the Qur’an. The third chapter examines interrogative questions with criticism related to ideas and phenomena in the Qur’an. The fourth chapter focuses on questions directed at the Prophets and others besides them. The fifth chapter addresses interrogative questions with criticism directed at Muslims, non-Muslims, and non-human entities. In conclusion, this research aims to answer two questions: First, what is criticism in the Qur’an? Second, what are the interrogative styles with criticism in the Qur’an? The researcher will define the concept of criticism through these two questions and attempt to highlight the interrogative styles with criticism in the Qur’an through different types of questions.