70 numaralı İstanbul Beledi Kassam Defterine göre gayrimüslim tebaanın refah düzeyi (H.1169-1171/ M.1755-1758)

Abstract

Osmanlı Devleti ve toplumunun sosyal, iktisadi ve kültürel yaşam biçimini yansıtan kaynak gruplarından birisi de terekelerdir. Ölen bir kişinin ardında bıraktığı maddi varlık unsurları olarak nitelendirilebilecek kayıtlara başlıca tereke ve kassam defterleri üzerinden ulaşılabilmektedir. Bu tezde de hicri 1169-1171 miladi 1755-1758 tarihlerini kapsayan 70 Numaralı İstanbul Beledi Kassam Defteri kullanılmıştır. Söz konusu kaynak içerisinde yer alan toplam 461 kaydın 244 tanesini tereke kayıtları oluşturmaktadır. 244 tereke kaydının 240 tanesi ise gayrimüslimlere aittir. Gayrimüslim tebaanın yaşamları boyunca edinmiş oldukları maddi varlığın yapısına dair bilgilere kısmen de olsa bu defterden ulaşılabilmektedir. Üzerinde durulması gereken husus, şer’i bir devlet içerisinde yaşayan bu kitlenin maddi olarak ne derece güçlü olduğudur. Gayrimüslimlerin toplum içerisinde maddi güç olarak hangi konumda olduklarını tespit edebilmek önemlidir. Terekelerin ekonomik anlamdaki değerini ise tereke sahibi kişilerin ait olduğu toplum içerisinde incelemek gerekir. İncelemeler doğrultusunda amacımız gayrimüslimlerin edinmiş oldukları servetin bulundukları toplum içerisindeki değerini anlamlandırmaya yöneliktir. Bu bağlamda üzerinde çalıştığımız defter kapsamında gayrimüslim tebaanın refah düzeyini ortaya çıkarmak çalışmanın amacını oluşturmaktadır.

One of the resource groups that reflect the social, economic, and cultural lifestyle of the Ottoman Empire and the society that is subjected to the state is probate inventory. Such records, which can be described as the material assets left behind by a deceased person, can be accessed mainly through the tereke and kassam records. In this study, "Istanbul Kassam Recors No. 70" covering the dates of 1169-1171 Gregorian 1755- 1758 was used as such a source. Probate Inventory constitute 244 of the 461 records in the mentioned resource. 240 of the 244 probate inventory belong to non-Muslims. The structure of the material wealth that non-Muslim people have acquired throughout their lives is present in this records with all its aspects. The point that needs to be emphasized here is how financially strong this group is, living in a sharia state. In this respect, it is significant to determine the position of non-Muslims in society as an economic power. It is necessary to examine the economic value of terekes within the society to which the tereke owners belong. In line with these examinations, our aim is to make sense of the value of the wealth acquired by non-Muslims in the society they lived in. In this context, the aim of the study is to reveal the welfare level of non-Muslim subjects within the scope of the records we scrutinized.